Sezai KAYA, Gümrük Müşaviri, Gümrük ve Ticaret Eski Müfettişi

Bu yazımızda zaman zaman birbiri yerine kullanılan gecikme faizi ile gecikme zammı terimlerini irdeleyeceğiz.

1) TANIMLAR

1.1 – Gecikme Faizi

Gecikme faizi 4458 sayılı Gümrük Kanunu'nun 193/3. maddesi hükmünce hesaplanır. Kanun’un mezkur maddesine göre beyan sahibinin hatalı beyanı sonucu hiç alınmadığı veya noksan alındığı tespit edilen gümrük vergilerine, gümrük yükümlülüğünün başladığı tarih ile vergilerin kesinleştiği tarih arasındaki süre için 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun’un 51 inci maddesine göre tespit edilen gecikme zammı oranında faiz uygulanır.

Burada 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunun 51 inci maddesine, sadece faiz oranının belirlenmesi için atıf yapılmaktadır.

Özetle, gecikme faizi, tahakkukun gecikmesi nedeniyle hesaplanmaktadır.

1.2 – Gecikme Zammı

6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunun 51 inci maddesine göre hesaplanır. Kanun’un bahse konu maddesine göre amme alacağının ödeme müddeti içinde ödenmeyen kısmına vadenin bitim tarihinden itibaren her ay için ayrı ayrı % 1,4 (01.07.2019 tarihi itibariyle %2,5 olmuştur) oranında gecikme zammı tatbik olunur.

Burada dikkat edildiği takdirde gecikme zammının ödemenin gecikmesi nedeniyle yapıldığı anlaşılmaktadır.

2) GÜMRÜK VERGİLERİNİN KESİNLEŞMESİ

Gecikme faizinin hesaplanmasında bitiş tarihi, gecikme zammının hesaplanmasında başlangıç tarihi olarak esas alınacağından verginin kesinleştiği tarih önem arz etmektedir. Bu nedenle gümrük vergilerinin kesinleşme tarihlerini aşağıdaki senaryolara göre ele almak yerinde olacaktır.

2.1 – İtiraz – Uzlaşma – Dava Olmadan Kesinleşme

2 seri No.lu Gümrük Genel Tebliğinin (Tahsilat İşlemleri) 13. maddesine göre tebliğ edilen gümrük vergilerine karşı; 4458 sayılı Gümrük Kanunu'nun 242. maddesinde belirtilen sürelerde (15 gün) itirazda bulunulmadığı veya süresi içinde idari yargı mercilerine başvurulmadığı takdirde söz konusu sürenin ardından verginin kesinleşir.

6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun’un 37. maddesinde amme alacaklarının hususi kanunlarında belli edilen zamanlarda ödeneceği, hususi kanunlarında ödeme zamanı tespit edilmemiş amme alacaklarının Maliye Vekaletince belirtilecek usule göre yapılacak tebliğden itibaren bir ay içinde ödeneceği hükmedilmektedir.

Bu hükme göre itiraz-uzlaşma ve yargı mercilerine başvurulmaksızın kesinleşen amme alacaklarının ödeme müddeti 4458 sayılı Gümrük Kanunu'nun 198/1 ve 242. maddelerinde belirtilen 15 günlük süredir. Dolayısıyla verginin kesinleştiği tarih ile ödeme müddeti aynı güne isabet etmektedir. Bu sebeple gümrük beyannamesinin tescil tarihi ile kesinleşme tarihi/ödeme müddeti arasında geçen süre için gecikme faizi, amme alacağı ödeme müddetinden sonra ödenmişse kesinleşme tarihi / ödeme müddeti ile ödemenin yapıldığı tarih arasında geçen süre için gecikme zammı hesaplanacaktır.

2.2 – İtiraz ve Dava Sonucunda Kesinleşme

2 seri No.lu Gümrük Genel Tebliğinin (Tahsilat İşlemleri) 13. maddesine göre,

– Vergilere itiraz edildiği ve idari itirazın reddedilmesi üzerine idari yargıya başvurulduğu durumlarda, nihai yargı kararının tebliğ edildiği tarihten itibaren, söz konusu yargı kararına bir üst mahkeme nezdinde itiraz veya temyiz yoluna gidilmesi için gerekli olan otuz günlük süre içerisinde üst mahkemeye başvurulmaması halinde, söz konusu sürenin bitiminde,

– İdari yargı kararına karşı bir üst mahkeme nezdinde başvuru yapılmışsa başvuru üzerine verilen kararın tebliğ edildiği tarihten itibaren kararın düzeltilmesi talebinde bulunulması için gerekli olan on beş günlük süre içerisinde kararın düzeltilmesi talebinde bulunulmaması halinde, söz konusu sürenin bitiminde,

– Süresi içinde idari yargı kararının düzeltilmesi talebinde bulunulması halinde, idare lehine verilen kararın tebliğ edildiği tarihte,

Kesinleşir.

Bu durumda, amme alacağının yukarıdaki senaryolara göre değişen kesinleşme tarihine kadar gecikme faizi, kesinleşme tarihinden ödeme tarihine kadar da gecikme zammı hesaplanacaktır.

2.3 – Uzlaşma Sonucunda Kesinleşme

2 seri No.lu Gümrük Genel Tebliğinin (Tahsilat İşlemleri) 13. maddesine göre, 4458 sayılı Gümrük Kanunu' nun 244. maddesi uyarınca başvuruda bulunulması ve uzlaşılması durumunda, gümrük vergileri ile para cezaları uzlaşılan tutarlar üzerinden kesinleşir.

Gümrükler Genel Müdürlüğü'nün 2013/38 sayılı Genelgesine göre de kesinleşme tarihi olarak da uzlaşma tutanağının tarihi esas alınmaktadır.

Bu durumda 2 seri No.lu Gümrük Genel Tebliğinin (Tahsilat İşlemleri) 15/6. maddesine göre beyanname tarihi ile uzlaşma tutanağının imzalandığı tarihe kadar gecikme faizi hesaplanır.

Öte yandan Gümrük Uzlaşma Yönetmeliği’nin 24/1. maddesinde uzlaşma konusu yapılan alacakların, uzlaşma gerçekleştiği takdirde, uzlaşma tutanağının tebliğinden itibaren genel usullere göre bir ay içinde ödeneceği belirtilmektedir. Bu nedenle bahse konu 1 aylık ödeme müddeti ile ödemenin yapıldığı tarih aralığı için gecikme zammı hesaplanması gerektiği değerlendirilmektedir.

3) TABLO

Aşağıdaki tabloda gecikme faizi ve zammı hesaplanacak tarih aralıkları basit bir şekille anlatılmıştır.

Yukarıdaki tablo genel bir anlatım olmakla beraber, uzlaşma sonucunda verginin kesinleştiği, ödeme süresinin uzlaşma tutanağının imzalandığı tarihten itibaren 1 ay olduğu ve uzlaşılan alacaklarda kesinleşme tarihinden değil de 1 aylık ödeme süresinin bitiminden itibaren gecikme zammı hesaplanması gerektiği hususu dikkatlerden kaçmamalıdır. Bu durumda uzlaşma üzerine kesinleşen vergilerde aşağıdaki tablo geçerli olacaktır.