Sezai KAYA, Gümrük Müşaviri, Gümrük ve Ticaret Eski Müfettişi
17.02.2019

Bu yazımızda, ithalat esnasında ibraz edilen A.TR Dolaşım Belgeleri hakkında uyulması gereken temel kurallar ele alınacaktır.

1) A.TR Dolaşım Belgesi, Gümrük Birliği Gümrük Bölgesi’nin iki parçası arasında doğrudan nakledilen; AKÇT Anlaşması kapsamındaki ürünler hariç olmak üzere; işlenmiş tarım ürünleri ile sanayi ürünleri için düzenlenir.

2) Eşyanın ihracı sırasında unutulma, yanlışlık, ihmal gibi nedenlerle A.TR Dolaşım Belgesi düzenlenmemesi durumlarında eşyanın ihracından sonra da A.TR Dolaşım Belgesi düzenlenebilir.

3) Teknik nedenlerle reddedilme ya da varış ülkesi değişikliği durumlarında, A.TR Dolaşım Belgesi eşyanın ihracından sonra düzenlenebilir.

A.TR Dolaşım Belgelerinin teknik nedenlerle reddedilmesi durumunda, eşyaya Gümrük Birliği kapsamında tercihli rejim uygulanmaz ve kanuni vergi nispetleri üzerinden tahakkuk yapılarak vergiler tahsil edilir. Bu durumda, 4458 sayılı Gümrük Kanunu’nun 234/1-a maddesi kapsamında 3 kat ceza uygulanmaz.

4) A.TR Dolaşım Belgesinin çalınması, kaybedilmesi veya hasar görmesi hallerinde ikinci nüshası düzenlenebilir.

5) A.TR Dolaşım Belgesinin, ihracatçı ülke gümrük idaresince vize edildiği tarihten itibaren dört ay içerisinde ithalatçı ülke gümrük idaresine ibraz edilmesi gerekir.

6) “Sonradan verilmiştir” kaydını taşıyan A.TR Dolaşım Belgesinin de, ihracatçı gümrük idaresinin vize tarihinden itibaren dört ay içerisinde ithalatçı gümrük idaresine ibrazı zorunludur.

7) Basitleştirilmiş İşlem Usullerine göre düzenlenen A.TR Dolaşım Belgesinin ihracatçı tarafından dolaşım belgesinde belirtilen fiili ihraç tarihinden itibaren dört ay içerisinde ithalatçı ülke gümrük idaresine ibraz edilmesi gerekmektedir.

Örneğin, A.TR Dolaşım Belgesinin gümrük vizesi sütununun gümrük idaresi tarafından idarenin damgası basılmak, imza ve kaşe konulmak suretiyle fiili ihracattan önce onaylanması halinde belgenin ibraz süresi fiili ihraç tarihinden itibaren dört aydır.

Söz gelimi, boş A.TR Dolaşım Belgesini gümrük idaresinin vize ettiği basitleştirilmiş usulde gümrük vizesi kısmında 10.10.2018 tarihi olsa bile, 10.12.2018 fiili ihraç tarihli eşya için bahse konu A.TR Dolaşım Belgesi 10.04.2019 tarihine kadar ibraz edilebilir.    

8) “İkinci Nüshadır” kaydını taşıyan A.TR Dolaşım Belgesinin de, ilk A.TR Dolaşım Belgesinin ihracatçı gümrük idaresinin vize tarihinden itibaren dört ay içinde ithalatçı gümrük idaresine ibrazı zorunludur.

Burada asıl nüshanın vize tarihinden itibaren 4 aylık sürenin olduğu gözlerden kaçmamalıdır.

9) Dolaşım Belgesinin ibrazının geciktiği diğer durumlarda, eşyanın süresi içinde ilgili gümrüğe arz edilmiş olması şartıyla A.TR Dolaşım Belgesi kabul edilir.

Örneğin A.TR Dolaşım Belgesinin geçerlilik süresi için öngörülen 4 ay dolmadan antrepo, serbest bölge ve geçici depolama yerlerine konulan eşyaya ait A.TR dolaşım belgesinin geçerlilik süresi donmuş kabul edilecek, eşya belirtilen yerlerden söz gelimi 2 sene sonra bile ithal edilse A.TR dolaşım belgesi kullanılabilecektir. (Gümrükler Genel Müdürlüğü'nün 05.11.2001 tarihli 27918 sayılı yazısı)

10) A.TR Dolaşım Belgelerinin ithalat esnasında ibraz edilemediği durumlarda vergiler kesin olarak tahsil edilir.

Ancak, eşyanın fiilen ithalini müteakip süreleri içerisinde, usulüne uygun dolaşım belgeleri, işlemi yapan gümrük idaresine ibraz olunduğu takdirde, gümrük vergisi tutarı yükümlüye iade edilir. Buradaki süre gümrük vergilerinin yükümlüye tebliği tarihinden itibaren bir yıldır.

11) A.TR Dolaşım Belgeleri ile ibraz edilen belgeler arasındaki küçük farklılıklar, şüphe yaratmayan daktilo hatası gibi bariz maddi hatalar bu belgelerin reddedilmesini gerektirmez.

Örneğin, ekli tüm belgelerden 9.842 kg olduğu anlaşılan eşyanın A.TR Dolaşım Belgesinde 8.942 kg yazması.

12) Gümrük Birliği Gümrük Bölgesi’nin bir parçasından diğer parçasına yolcu beraberinde getirilen eşya; ticari nitelikte olmaması halinde A.TR Dolaşım Belgesi aranmaksızın Gümrük Birliği çerçevesinde serbest dolaşımda kabul edilir.

13) Hariçte işleme rejimi üçgen trafik sistemi çerçevesinde serbest dolaşıma giren işlem görmüş eşya ya da ikame ürünün tam ya da kısmi ithalat vergisi muafiyetinden yararlanması için INF 2 Bilgi Formu kullanılır.

Örneğin hariçte işleme kapsamında İtalya’dan Brezilya’ya gönderilen eşya Türkiye’ye geldiğinde tam ya da kısmi ithalat vergisi muafiyetinden yararlanması için INF 2 Bilgi Formu kullanılmalıdır.

14) PAMK, PAAMK veya BBMK kapsamında yer alan menşeli eşya, hem Topluluk’la hem de Türkiye ile çapraz kümülasyon imkanı bulunan ülkelerden birine Topluluk’tan ihraç edilen ancak Topluluk menşeini koruyan sanayi veya işlenmiş tarım ürünleri, o ülkede düzenlenen menşe ispat belgeleri eşliğinde Türkiye’ye ithal edilmesi durumunda, söz konusu eşya doğrudan Topluluk’tan A.TR Dolaşım Belgesi eşliğinde gelmiş gibi kabul edilerek tercihli tarife uygulanır.

Örneğin, Tunus’a gönderilen İtalyan menşeli eşyanın, Tunus’tan Türkiye’ye getirilmesi esnasında menşe ispat belgesi (EUR.1, EUR.MED vs) ibraz edildiği takdirde, eşyaya doğrudan Topluluk’tan A.TR Dolaşım Belgesi eşliğinde gelmesi halinde tabi olacağı tercihli tarife uygulanmaktadır.

15) Gümrük Birliği kapsamında serbest dolaşımda bulunan ve PAMK, PAAMK veya BBMK kapsamı ülkelerden biri menşeli eşyanın tercihli menşe statüsü tedarikçi beyanı ile kanıtlanır.

Örneğin, İzlanda menşeli eşya Hollanda’dan geldiği takdirde, ilave gümrük vergisi ödememek için tedarikçi beyanının ibraz edilmesi gerekmektedir.