Sezai KAYA, Gümrük Müşaviri, Gümrük ve Ticaret Eski Müfettişi

Muharrem DUYMAZ, YYS Uzmanı, Gümrük ve Ticaret Eski Müfettişi

01.04.2020

1) OKS sahibi firmaların “bir ay içinde en az otuz işçi istihdam ediyor olması” koşulu, “bir yılda ortama 30 işçi istihdam ediyor olması” şeklinde değiştirilmiştir. Ayrıca belgenin geri alınması şartları arasına, bu şartın sağlanmaya devam etmesi gerektiği hükmü eklenmiştir. Bu nedenle belge sahibi firmaların, koşulu sağlamaya devam edip etmediklerini kontrol etmeleri gerekmektedir. Aksi halde bu koşulun sağlanmadığının gümrük idaresince öğrenilmesi halinde belge geri alınacaktır. (Mevcut belgelerde, belgelerin süre sonuna kadar bu hüküm uygulanmayacaktır)

2) Beyannamede menşe şahadetnamesinin sonradan ibraz edileceğinin belirtildiği veya cari işlemde sunulan menşe şahadetnamesinin şekil şartlarının uygun olmadığı hallerde; ADV, İGV, EMY gibi yükümlülükler nakit teminata bağlanarak işlemlere devam edilecek ve usule uygun menşe şahadetnamesi beyanname tescil tarihinden itibaren 6 ay içerisinde ibraz edildiğinde teminat iade edilecektir. Böylece, önceden dilekçe verilmesi şeklindeki zaman kaybettiren uygulamaya son verilmiş oldu. 

Normal şartlar altında, menşe şahadetnamesinin beyannamenin tescil anında mevcut olmadığı ve sonradan verileceğinin beyannamede belirtilmediği durumlarda ADV, İGV, EMY gibi yükümlülükler ödenmek zorundadır. Getirilen yeni hükümle, menşe şahadetnamesinin beyannamenin tescil tarihinden itibaren 6 ay içerisinde ibrazı halinde ödenen ADV, İGV, EMY gibi yükümlülükler geri alınabilecektir. Böylece, menşe şahadetnamesinin olmaması nedeniyle ödenen sözkonusu vergilerin geri alınması imkanı getirilmiş oldu.

3) Yönetmeliğe göre faturalarda GTİP olması isteniyordu. Değişiklikle bu GTİP ifadesi çıkarılmış yerine “Eşya Tanımı” ifadesi eklenmiştir.

4) Tahlilin gümrük laboratuvarı dışındaki akredite laboratuvarlarda yaptırılması halinde, bu tahlil raporlarının 1 yıl süreyle kullanılabileceği hükmü getirilmiştir. Emsal tahlil uygulamasına ilişkin diğer kurallar sabittir.

5) Doğrudan ticaret politikası önleminin uygulandığı ülkeden ithal edilen veya ticaret politikası önlemi, ilave gümrük vergisi veya ek mali yükümlülük gibi diğer mali yükümlülük uygulanan ülke menşeli olduğu beyan edilen eşyanın serbest dolaşıma girişinde menşe şahadetnamesi aranmamaktadır.

Yeni eklenen hükme göre, bu şekilde beyan edilen eşyanın aynı zamanda birden fazla ticaret politikası önlemi, ilave gümrük vergisi veya ek mali yükümlülük gibi diğer mali yükümlülüklere tabi olması ya da aynı düzenleme kapsamında ülkesine göre farklı oranların belirlenmiş olması durumunda menşe şahadetnamesi aranacaktır. Menşe şahadetnamesi ibraz edilmemesi halinde, tahsil edilmesi gerekenlerden en yüksek tutarlar esas alınarak işlem yapılır.

Örneğin, Çin menşeli beyan edilen eşyadan menşe şahadetnamesi ibraz edilmediği durumda Amerika'ya uygulanan EMY'nin tahsil edilmesi.

6) Geri verme ve kaldırma işlemelerinde, gümrük idarelerinin yetkili oldukları tutarlarda değişikliğe gidilmiştir. Buna göre;

 – 500.000 TL’ye kadar olan geri verme veya kaldırma işlemlerini yapmaya ilgili gümrük müdürlükleri,

– 5.000.000 TL’ye kadar olan geri verme veya kaldırma işlemlerini yapmaya gümrük ve dış ticaret bölge müdürlükleri,

– 5.000.000 TL’nin üstündeki geri verme veya kaldırma işlemlerini yapmaya ise Bakanlık,

7) Beyannamenin iptal edildiği hallerde vergilerin geri verilmesi veya kaldırılması ile ilgili talebin; eşyanın tesliminden önce iptal durumunda 20-45-30 günlük sürelerde, diğer durumlarda 3 aylık sürede yapılması gerektiği hükmü getirilmiştir.

8) Yürürlüğe konulan yeni hükümle beraber, gümrük mevzuatı uygulamaları konusunda izahat isteme hakkı getirilmiştir. İzahat talepleri gümrük ve dış ticaret bölge müdürlüklerine yapılmak zorundadır. Verilen yanlış bir izahat çerçevesinde yapılan işlemlere ceza ve faiz uygulanamayacaktır. Bu sayede Maliye Bakanlığı'nda bulunan özelge sistemine benzer bir uygulama getirilmiş oldu. 

Öte yandan, Yönetmeliğin bu maddesine eklenen önemli bir başka hükümle beraber Bakanlık laboratuvarlarınca düzenlenen tahlil raporlarına göre tarife beyanında bulunulduğu, ancak daha sonra yapılan tahlil sonucunda eşyanın farklı bir tarifede sınıflandırılması gerektiğinin belirlendiği durumlarda idari para cezası ve faiz uygulanamayacaktır. Başka bir ifade ile emsal tahlil raporu kullanılan beyannamelerde tarife değişikliği olduğu takdirde ceza ve faiz uygulamasına son verilmiştir. Aynı durum bölge müdürlüklerince verilen tarife bilgilerine dayanılarak yapılan beyanlarda da sözkonusudur.

Bağlayıcı tarife bilgisi, bağlayıcı menşe bilgisi ve Dilekçe Hakkının Kullanılmasına Dair Kanun ile Bilgi Edinme Hakkı Kanunu uyarınca yapılan başvurulara verilen cevapların izahat kapsamına alınmaması tenkid edilmesi gereken bir husus olarak karşımıza çıkmaktadır. Örneğin CİMER üzerinden yapılan başvuruya verilen cevaba dayanılarak yapılan işlemleri idarenin kabul etmemesi durumunda ceza ve faiz uygulanacaktır. 

İzahatın sadece başvuru sahibi için izahat niteliği taşıması şeklinde eklenen hüküm de Anayasa'nın eşitlik ilkesine aykırı düşebileceği gerekçesiyle tenkid edilmesi gereken bir başka husus olarak karşımıza çıkmaktadır.

9) Eklenen Geçici 16. maddeye göre;

Yönetmelik değişikliği düzenlemesi öncesinde yapılan ithalatlarda menşe esaslı ticaret politikası önlemleri, İGV veya EMY gibi diğer mali yükümlülüklere tabi olan eşya için beyannamenin tescil tarihinden itibaren altı aylık süre ve varsa ek süre içinde usulüne uygun olarak düzenlenmiş menşe şahadetnamesinin ibraz edildiği durumlar ile ilgili olarak, vergiler nakit teminata bağlanabilecek veya menşe şahadetnamesinin ibrazı ile birlikte geri alınabilecektir.

Avrupa Birliği ülkelerinden A.TR dolaşım belgesi eşliğinde gelen; bu düzenlemeden önce beyannamesi tescil edilmiş olan, beyanname ekinde eşyanın menşeini tevsik eden uygun belgesi bulunmadığı halde menşe esaslı ticaret politikası önlemi, İGV veya EMY gibi diğer mali yükümlülüklerin ödenmediği, eksik ödendiği veya beyan edilmediği tespit edilen eşyanın, Avrupa Birliği menşeli olduğunu tevsik eden menşe şahadetnamesinin veya Türkiye'nin taraf olduğu serbest ticaret anlaşmaları çerçevesinde bir çapraz menşe kümülasyon sistemine dahil ülkeler menşeli olduğunu tevsik eden tedarikçi beyanının, düzenlemenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 6 aylık süre içerisinde gümrük idaresine ibrazı edilebilmesi imkanı getirmiştir.

Getirilen bu hükümlerle geçmişe dönük cezaların kaldırılması gerektiği inancındayız.

A.TR dolaşım belgesi sunulanlarda, hüküm yayımlandıktan sonraki tarihlerde düzenlenmiş menşe şahadetnamesinin veya tedarikçi beyanının sunulabilecek olması, A.TR dolaşım belgesi sunulmayanlarda ise beyannamenin tescil tarihinden itibaren altı aylık süre içinde düzenlenmiş menşe şahadetnamesinin sunulabilecek olmasının Anayasa'nın eşitlik ilkesine aykırı durduğunu belirtmek isteriz.