Can DURMUŞ, Gümrük Müşavir Yrd.

26.09.2022

Gümrük Kanunu’nun 235-1/c maddesi uyarınca, serbest dolaşıma giriş rejimine tabi tutulan eşyanın ithalinin yapılabilmesi belirlenmiş kuruluşlarca verilecek izne, lisansa, uygunluk belgesine veya bu belgeler yerine geçen belgelere bağlı ise ve bu belgeler alınmadıysa ya da alınmış gibi yapılmışsa vergi farkı ile gümrüklenmiş değerinin iki katı idari para cezası uygulanır. (235-1/c) Ayrıca aynı maddenin 4. Fıkrasında belirtildiği üzere eşyaya el konularak mülkiyetinin kamuya geçirilmesine karar verilir ve eşya tasfiye edilir.  (235-4/b)  

Gümrüklenmiş Değer Nedir?

İthalatta CIF kıymeti (mal bedeli + navlun + sigorta) ile gümrük vergilerinin toplamını ifade eder.

Örnek olarak ABC firması 8418.50.90.00.00 tarife pozisyonunda bulunan Mobilya tipi diğer soğutucular cinsi Çin menşeli eşyayı Çin’den ithal etmektedir. (CIF bedeli:10.000 TL), (%2 gümrük vergisi, %15 ilave gümrük vergisi, %6 ÖTV, %18 KDV)

200 TL %2 GV

1.500 TL %15 İGV

702 TL %6 ÖTV

2.232,36 TL TL KDV

Gümrüklenmiş Değer : 14.634,36 TL

Beyanname İşlemleri Tamamlanmadan Önce Eksikliğin Tespit Edilmesi Durumu,  

2016/9 Sayılı genelgede de belirtildiği üzere gümrük işlemleri tamamlanmadan ve eşyanın tesliminden önce yapılan kontroller neticesinde ilgili kurumlardan alınması gereken izinlerin alınmadığı tespit edilirse, ilgili kurumun eşyayı denetlemesi adına süre verilir. Süresi içinde ilgili kurumdan denetimin olumlu olduğuna dair bilgi, belge ibraz edilememiş olması halinde vergi farkı ile gümrüklenmiş değerinin iki katı idari para cezası ve GK 235/4-b uygulanır.    

Beyanname İşlemleri Tamamlandıktan Sonra Eksikliğin Tespit Edilmesi Durumu,

2016/9 Sayılı genelgeye göre eşyanın tesliminden sonra yapılan kontrollerde beyannamede ilgili iznin mevcut olmaması veya denetimin yapılmış olduğunu gösteren bilgi/belgenin bulunmaması durumunda, eşyanın kontrol edilmesi adına ilgili kurum bilgilendirilir.

Gümrük Yönetmeliğinin 181. Md uyarınca yapılacak olan denetimin süre uzatımı ile birlikte 6 ay içinde olumlu sonuçlanamaması durumunda Gümrük Kanunu’nun 235-1/c maddesi uyarınca vergi farkı ile gümrüklenmiş değerinin iki katı idari para cezası ve GK 235/4-b uygulanır.  

Teslimden sonra kontrol sonucunda uygunsuzluğu tespit edilen ancak bulunamayan eşyanın gümrüklenmiş değerinin kamuya geçirilmesine karar verilir. (GK 235/4-c) 

Eşyanın İthalinin İzne Tabi Olması Ne Demek?

Serbest dolaşıma giriş rejimi çerçevesinde ithal edilmek istenilen eşyanın izne tabi olması durumunda iznin hangi kurumdan hangi şartlarla alınabileceği gibi detaylar “ürün güvenliği ve denetimi tebliğleri” ile tevsik edilmektedir.

Örnek olarak, Sağlık Bakanlığının Özel İznine Tabi Maddelerin İthalat Denetimi Tebliği (Ürün Güvenliği Ve Denetimi: 2022/4) incelendiğinde Ek-1 sayılı listedeki eşyaların ithalatında sağlık bakanlığının iznine tabi olduğu görülmektedir. Başvuru esasları, alınan iznin geçerlilik süresi, aykırılık halinde uygulanacak müeyyide dahil ilgili tebliğde belirtilmiştir.

Söz konusu tebliğin Ek-1 sayılı listesine göre 2804.70.10.00.00 GTİP kodlu kırmızı fosfor cinsi eşyanın ithal edilmek istenilmesi halinde söz konusu iznin alınmış olması ve beyannamede beyan edilmiş olması gerekmektedir.  

Eşyanın İthalinin Lisansa/Kısıntıya Tabi Olması Ne Demek?

Bazı eşyaların ithalatına tarife dışı engeller kapsamında miktar kısıtlamaları getirilebilmektedir. Yayınlanan tebliğlerin ekli listesinde bulunan eşyaların ithalatı için ülke ve miktarına dair bilgiler bulunmaktadır. Söz konusu ülke menşeli eşyaların serbest dolaşıma giriş rejimi kapsamında ithal edilebilmesi için İthalat Genel Müdürlüğü tarafından verilen ithal lisansı şartı bulunmaktadır.

Örneğin Çift Taraflı Kontrol Sistemi Kapsamında Kota Uygulanan Tekstil Ürünlerinin İthaline İlişkin Tebliğ (2017/1) Ek-1 nolu eki incelendiğinde Kuzey Kore menşeli GRUP IA (1) kategorisinde bulunan 5204.11.00.00 GTİP kodlu pamuk ipliği tanımlı eşyaya 13 ton kota konulduğu görülmektedir.

Örnekte bulunan Kuzey Kore menşeli pamuk ipliğinin ithalatının yapılabilmesi için İthalat Genel Müdürlüğü’nden ithal lisansı alınmalıdır.  

Eşyanın İthalinin Uygunluk Belgesine Bağlı Olması Ne Demek?

Ürün Güvenliği ve Denetimi Tebliğleri ile belirlenmiş olan bazı ürünlerin ithalatında uygunluk belgesi şartı mevcut olmaktadır.

Örneğin 2022/19 sayılı tebliğe istinaden 2207 tarife pozisyonunda bulunan “etil alkol” ticari tanımlı eşyanın ithalatı için Tarım ve Orman Bakanlığınca Uygunluk Belgesi şartı söz konusudur.

İthali uygunluk belgesine tabi olan eşyanın beyanında uygunluk belgesine tabi değilmiş gibi işlem tesis edilmesinin idarece fark edilmesi halinde 2016/9 Sayılı genelgeye istinaden ilgili kurumun denetimi sonucunda uygunluk belgesi alınmalıdır. Alınamaması veya sonucun olumsuz olması durumunda ise Gümrük Kanunun 235-1/c maddesi uyarınca varsa vergi farkı ile gümrüklenmiş değerin iki katı idari para cezası ve GK 235/4-b uygulanır.     

Eşyanın İthalinin Şarta Bağlı Olması Ne Demek?

Zirai Karantina Yönetmeliği 5. Maddesi incelendiğinde ithal edilmek istenilen bazı bitkisel ürünlerin eklerde belirtilen şartlara haiz olması zorunlu kılınmıştır.

Örnek olarak Ek -4’te bulunan liste dahilindeki kereste ticari tanımlı eşyanın ithalatında “kabuk parçası taşımamalı” şartı mevcut olmaktadır.

Eşyanın şarta bağlı değilmiş gibi ithal edilmek istenilmesi ve bunun idarece tespit edilmesi halinde daha ağır bir fiilde suç kapsamında olmadığı takdirde 2016/9 Sayılı genelgeye istinaden ilgili kurumun denetimi sonucunda olumlu sonuç alınmalıdır. Alınamaması veya sonucun olumsuz olması durumunda ise Gümrük Kanunun 235-1/c maddesi uyarınca varsa vergi farkı ile gümrüklenmiş değerin iki katı idari para cezası ve GK 235/4-b uygulanır.    

Eşyanın Kapsam Dışı Beyan Edilmesinden Sonra Denetime Tabi Olduğunun Anlaşılması Hali

Ürün Güvenliği ve Denetimi Tebliğleri ile denetime tabi olan eşyalar belirlenmiştir. Bazı eşyalar tebliğ kapsamı listelerdeki eşyalar ile aynı GTİP koduna sahip olmakla birlikte farklı eşyalar olmaları vasıtasıyla denetime tabi olmadığından kapsam dışı olduğunu tevsik eden TPS ID kodları beyannamenin edi belge kısmında belirtilmelidir.

Gümrük idaresi tarafından yapılan kontrollerde kapsam dışı olarak beyan edilen eşyanın denetime tabi olduğu tespit edilmesi halinde Gümrük Yönetmeliği’nin 181. Maddesi uyarınca eşyanın denetiminin yapılabilmesi adına ilgili kuruma bilgi verilir. Süresi içerisinde ilgili kurumun denetim sonucunun olumlu olacak şekilde ulaşmaması veya denetim sonucunun olumsuz olması halinde Gümrük Kanunun 235-1/c maddesi uyarınca varsa vergi farkı ile gümrüklenmiş değerin iki katı idari para cezası ve GK 235/4-b uygulanır.  

Gözetim Belgesi ve Kayıt Belgesinin Temin Edilmemiş Olması Durumunda Gümrük Kanunu’nun 235/1-C Maddesi Uygulanır Mı?

2004/7304 sayılı kararın 4. Maddesinde “İleriye yönelik gözetime tabi bir malın ithalatında gümrük mevzuatının gerektirdiği belgelerin yanı sıra Gözetim Belgesi’de aranır.” ibaresi mevcut olmakla birlikte, eşya kıymetinin gözetim tebliğinde belirtilen düzeye çıkmasını sağlayacak şekilde yurtdışı diğer gider beyan edilmesi halinde yükümlüden gözetim belgesi ibrazı istenilmez.

2019/1 sayılı genelgede eşyanın tesliminden önce veya sonra yapılan kontrollerde eşyanın gözetime tabi olduğunun ve bu şartın karşılanmadığının anlaşılması halinde, gümrük idaresince yükümlüye bu husus bildirilir. Bildirimin ulaştığı tarihten itibaren, yükümlü tarafından otuz gün içinde farklılığa ilişkin vergilerin ödenmesi durumunda, ilave herhangi bir işlem tesis edilmez. Aksi takdirde, Gümrük Kanunun 235-1/c maddesi uyarınca varsa vergi farkı ile gümrüklenmiş değerin iki katı idari para cezası ve GK 235/4-b uygulanır.   Bu itibarla eşyanın tesliminden önce veya sonrasında idare tarafından kıymetin gözetim kıymetinden düşük olduğu tespit edildiğinde doğrudan Gümrük Kanunu’nun 235. Maddesi uygulanmamaktadır. Eşya kıymetinin gözetim tebliğinde belirtilen düzeye çıkarılacak şekilde “yurtdışı diğer gider” kısmının düzeltilmesi vasıtasıyla kıymetin arttırılması ve farklılığa ilişkin vergilerin ödenmesi yeterli olmaktadır. Gözetim belgesinin beyannamenin tescilinden sonra düzenlenmeyeceğine dair ilgili bakanlığın cevaplarının mevcut olduğunu unutmamak gerekmektedir. Ancak kayıt belgesi sonradan da düzenlenebileceği için tutarın arttırılmasından ziyade süresi içinde kayıt belgesini tedarik etmek daha makul olacaktır.