Sezai KAYA, Gümrük Müşaviri, Gümrük ve Ticaret Eski Müfettişi

Vergi ve Diğer Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına İlişkin 7143 sayılı Kanun, 18/05/2018 tarihli 30425 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

Kanun’un gümrüğü ilgilendiren yönleri aşağıda ele alınmıştır.

Kapsam

Kanun’un hükümleri; 31/3/2018 tarihinden (bu tarih dâhil) önce 4458 sayılı Gümrük Kanunu ve ilgili diğer kanunlar kapsamında gümrük yükümlülüğü doğan ve Gümrük ve Ticaret Bakanlığına bağlı tahsil daireleri tarafından 6183 sayılı Kanun hükümlerine göre takip edilen gümrük vergileri, idari para cezaları, faizler, gecikme faizleri, gecikme zammı alacakları, hakkında uygulanmaktadır.

Kanuna “Gümrük Vergileri “ ve “Yi-ÜFE” tanımları eklenerek kapsama ve hesaplamalara dair hususlara açıklık getirilmeye çalışılmıştır. “Gümrük Vergileri” tanımı ile bu tanım kapsamına giren vergilere açıklık getirildiği gibi, “Yİ-ÜFE” tanımı ile de hesaplamalarda esas alınacak oranlar belirlenmiştir.

Gümrük vergileri: İlgili mevzuat uyarınca eşyanın ithali veya ihracında uygulanan ve Gümrük ve Ticaret Bakanlığına bağlı tahsil daireleri tarafından takip ve tahsil edilen gümrük vergisi, diğer vergiler, eş etkili vergiler ve mali yüklerin tümünü,

Yİ-ÜFE aylık değişim oranları: Türkiye İstatistik Kurumunun her ay için belirlediği 31/12/2004 tarihine kadar toptan eşya fiyatları endeksi (TEFE) aylık değişim oranlarını, 1/1/2005 tarihinden itibaren üretici fiyatları endeksi (ÜFE) aylık değişim oranlarını, 1/1/2014 tarihinden itibaren yurt içi üretici fiyat endeksi (Yİ-ÜFE) aylık değişim oranlarını, 1/11/2016 tarihinden itibaren aylık %0,35 oranını (bu Kanunun yayımlandığı ay dâhil),

İfade etmektedir.

Yapılandırmaya konu alacaklar 31/3/2018 tarihi esas alınarak belirlenmiştir.

Kesinleşmiş Alacaklar

Kanun’un 2. maddesine göre;

1) Vadesi geldiği hâlde ödenmemiş ya da ödeme süresi henüz geçmemiş bulunan gümrük vergilerinin ödenmemiş kısmının tamamı ile bunlara bağlı faiz, gecikme faizi, gecikme zammı gibi fer’i amme alacakları yerine, vergi aslının ve Yİ-ÜFE oranı ile hesaplanacak miktarın Kanunda belirtilen süre ve şekilde tamamen ödenmesi şartıyla gümrük vergilerine bağlı faiz, gecikme faizi, gecikme zammı gibi fer’i amme alacakları ve aslı bu Kanunun yayımı tarihinden önce ödenmiş olanlar dâhil olmak üzere asla bağlı olarak kesilen idari para cezalarının tamamının tahsilinden vazgeçilmektedir.

2) Gümrük vergileri asıllarına bağlı olmaksızın kesilmiş idari para cezaları ile Kabahatler Kanununun iştirak hükümleri nedeniyle kesilmiş idari para cezalarının %50’sinin, Kanunda belirtilen süre ve şekilde tamamen ödenmesi şartıyla cezaların kalan %50’sinin tahsilinden vazgeçilmektedir.

3) Eşyanın gümrüklenmiş değerine bağlı olarak kesilmiş idari para cezalarının %30’unun ödenmesi durumunda (varsa vergi aslı ile Yİ-ÜFE oranında hesaplanacak tutarın ödenmesi şartıyla) kalan cezanın %70 inin tahsilinden vazgeçilmektedir.

4) Kesinleşmiş alacaklara ilişkin hükümler Kanun’un 2 nci maddesinde düzenlenmiş olup, bu madde hükmünden yararlanmak isteyen borçluların maddede belirtilen şartların yanı sıra dava açmamaları, açılmış davalardan vazgeçmeleri ve kanun yollarına başvurmamaları şarttır.

Kesinleşmemiş veya Dava Safhasında Bulunan Alacaklar

Kanun’un 3. maddesine göre;

1) Kanunun yayımı tarihi itibarıyla ilk derece yargı mercileri nezdinde dava açılmış ya da dava açma süresi henüz geçmemiş olan gümrük vergilerine ilişkin tahakkuklarda, tahakkukun %50 si ile buna isabet eden tutara, Yİ-ÜFE oranının uygulanması ile hesaplanacak tutarın ödenmesi halinde, tahakkukun %50 si ile cezaların tamamının tahsilinden vazgeçilmektedir. İdari itiraz mercilerine intikal etmiş bulunan tahakkuklar hakkında da aynı hüküm uygulanmaktadır.

2) Kanunun yayımı tarihi itibarıyla istinaf veya temyiz süreleri geçmemiş olması kaydıyla, terkine ilişkin karar olması hâlinde, gümrük vergilerinin %20’si ile buna isabet eden tutara, Yİ-ÜFE oranının uygulanması ile hesaplanacak tutarın ödenmesi halinde, tahakkukun %80 i ile cezaların tamamının tahsilinden vazgeçilmektedir.

3) Sadece gümrük yükümlülüğüyle ilgili idari para cezalarına ilişkin dava açılmış olması hâlinde;

  • Asla bağlı cezaların tahsilinden vazgeçilmektedir.
  • Asla bağlı olmaksızın kesilen cezalarda ise hukuki sürecin hangi aşamasında bulunduğuna göre değişen oranlarda indirimler yapılmaktadır.

4) Eşyanın gümrüklenmiş değerine bağlı olarak kesilmiş olan idari para cezalarında ise;

  • İtiraz aşamasında ise %15’inin
  • Terkine ilişkin bir karar olması halinde %5’inin
  • Tasdike ilişkin bir karar bulunması halinde %30’unun

Belirtilen süre ve şekilde tamamen ödenmesi şartıyla kalan cezaların tahsilinden vazgeçilir.

5) Kanunun yayımı tarihi itibarıyla; uzlaşma hükümlerinden yararlanılmak üzere başvuruda bulunulmuş, uzlaşma günü verilmemiş veya uzlaşma günü gelmemiş ya da uzlaşma sağlanamamış, ancak dava açma süresi geçmemiş alacaklar da Kanun’un 3 üncü madde hükmünden yararlanır.

Kendiliğinden Beyan

4458 sayılı Kanuna ve ilgili diğer kanunlara göre tahakkuku ve tahsili gerektiği halde yükümlü tarafından beyan edilmeyen aykırılıkların gümrük idaresinin tespitinden önce kendiliğinden bildirilmesi durumunda, gümrük vergilerinin tamamı ile hesaplanacak faiz yerine Kanunun yayımı tarihine kadar Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarın; Kanunda belirtilen süre ve şekilde tamamen ödenmesi şartıyla faizlerin ve idari para cezalarının tamamının, tahsilinden vazgeçilir.

İnceleme Süreci Devam Eden Durumlarda Yapılacak İşlemler

Kanunun kapsadığı dönemlere ilişkin olarak, bu Kanunun yayımı tarihinden önce başlanıldığı halde, tamamlanamamış olan 4458 sayılı Kanun kapsamında yapılan gümrük incelemeleri ile ek tahakkuk işlemlerine devam edilir.

Bu işlemlerin tamamlanmasından sonra tahakkuk eden vergilerin %50’si ile buna isabet eden tutara, Yİ-ÜFE oranının uygulanması ile hesaplanacak tutarın ödenmesi halinde, tahakkukun %50 si ile gecikme faizinin tamamının tahsilinden vazgeçilmektedir.

Kararın tebliğ tarihinden itibaren otuz gün içerisinde yazılı başvuruda bulunularak, ilk taksitin tebliği izleyen aydan başlamak üzere ikişer aylık dönemler halinde altı eşit taksitte ödenmesi şartıyla;

  • Vergi aslının %50’sinin
  • Vergi aslına bağlı olmayan cezalarda cezanın %75’inin
  • Eşyanın gümrüklenmiş değerine bağlı olarak kesilmiş cezalarının %85’inin
  • Gümrük vergilerine Kanunun yayımı tarihine kadar uygulanan gecikme faizinin ve vergi aslına bağlı cezaların tamamının,

Tahsilinden vazgeçilir.

Kanunun kapsadığı dönemlere ilişkin olarak Kanunun yayımı tarihinden önce tamamlandığı halde, bu tarihte ya da bu tarihten sonra gümrük idaresine intikal eden müfettiş raporları üzerine gerekli ek tahakkuk ve tebliğ işlemleri yapılır. Yapılan tahakkuk üzerine yukarıdaki fıkrada belirtilen şartlarla Kanun hükümlerinden yararlanılması mümkündür.

Başvuru Zamanı

Söz konusu düzenlemelerden faydalanabilmek için, Kanunun yayımı tarihini izleyen ikinci ayın sonuna kadar ilgili idareye başvuruda bulunmak ve ödenecek tutarların ilk taksitini Kanun’un yayımı tarihini izleyen dördüncü aydan, başlamak üzere ikişer aylık dönemler hâlinde azami on sekiz eşit taksitte ödenmesi şarttır.

Bakanlar Kurulu, Kanunda öngörülen başvuru ve ilk taksit ödeme sürelerini bir aya kadar, uzatmaya yetkilidir.

Taksitle Ödeme İmkânı

Kanun kapsamında hesaplanan tutarlar peşin veya taksitler halinde ödenebilmektedir.

1) Hesaplanan tutarların tamamının ilk taksit ödeme süresi içerisinde peşin olarak ödenmesi hâlinde katsayı uygulanmaz ve Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarların%90’ının tahsilinden vazgeçilir.

2) Hesaplanan tutarların tamamının ilk iki taksit ödeme süresi içinde ödenmesi hâlinde katsayı uygulanmaz ve Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarlar üzerinden %50 indirim yapılır.

3) Hesaplanan tutarların taksitle ödenmek istenmesi hâlinde borçluların başvuru sırasında altı, dokuz, on iki veya on sekiz eşit taksitte ödeme seçeneklerinden birini tercih etmeleri şarttır. Hesaplanan tutarların taksitle yapılacak ödemelerinde ilgili maddelere göre belirlenen tutar;

  • Altı eşit taksit için (1,045)
  • Dokuz eşit taksit için (1,083)
  • On iki eşit taksit için (1,105)
  • On sekiz eşit taksit için (1,15)

Katsayısı ile çarpılır ve bulunan tutar taksit sayısına bölünmek suretiyle ikişer aylık dönemler hâlinde ödenecek taksit tutarı hesaplanır.

Düzenlemeye ilişkin özet bir değerlendirme yapacak olursak, vergi aslının ödenmesi şartıyla vergi aslına bağlı vergi cezalarının silindiği, gecikme faizi ve gecikme zammı gibi fer’i amme alacaklarının ise vergi aslı üzerinden ve daha makul oranlara sahip Yİ-ÜFE değişim oranları esas alınarak hesaplanan tutarların ödenmesi suretiyle yapılandırıldığını söylemek mümkündür.