Sezai KAYA, Gümrük Müşaviri, Gümrük ve Ticaret Eski Müfettişi
10.04.2020

Yazımızın konusunu ithalata konu malların üretimi veya yüklenmesi aşamasında alınan gözetim, nezaret ve kalite kontrol hizmetleri oluşturmaktadır.

Tanım:

Esasen, nezaret ve kalite kontrol hizmeti de gözetim hizmetinin tanımı içerisinde yer almaktadır. Dolayısıyla gözetim hizmetinin tanımını yapınca kalite kontrol, nezaret hizmetlerinin de tanımı yapılmış olacaktır.

Gözetim hizmeti bir başkasına ait mal veya işlemin gözlem altında tutulmasıdır. Ticarette, gözetim hizmeti alım-satıma konu malların miktar ve kalitesinin siparişe uyup uymadığının tespiti, bu malların sandık, konteyner gibi kaplara konulması ve nakliyesi için yüklenmesi ve indirilmesi gibi işlemlerin yapıldığı mahalde bulunularak işleme eşlik edilmesi şeklinde ortaya çıkmaktadır (MAÇ, 2007). Bu hizmetler karşılığında yapılan ödemeler gözetim veya nezaret hizmeti gideridir.

Bir diğer tanımlama şekline göre, gözetim, ticarete konu olan bir malın alıcıya tesliminin satış sözleşmesinde öngörülen,

  • Miktar,
  • Kalite,
  • Ambalajlama,
  • Etiketleme,
  • Yükleme,
  • Taşıma,
  • Teslim zamanı

Gibi koşullara uygun olarak gerçekleştirildiğinin bir gözetim şirketi aracılığıyla tespit ettirilmesidir.

Gözetim hizmetlerine örnek olarak marine survey, miktar tespiti, yükleme öncesi gözetim, yük gözetimi, numune alımı, numunelerin hazırlanması ve saklanması verilebilir (MAÇ, 2007).

Gözetim hizmetleri Türkiye’de veya Türkiye dışında gerçekleştirilebilmektedir. Ancak yazımızın konusunu yurtdışında alınan gözetim hizmetleri oluşturmaktadır.

Gümrük Kıymetine Dahili:

İthal edilen mallar için yurtdışında alınan gözetim hizmeti karşılığında yapılan ödemeler gümrük kıymetine girmemektedir. Zira Kanun’un 23, 24 ve 27. maddelerinde bu nev’iden ödemelerin gümrük kıymetine dahil edilmesi gerektiğine ilişkin hüküm bulunmamaktadır.

KDV Matrahına Dahili ve Çifte KDV

Yurtdışında alınan gözetim hizmetleri, işlem Türkiye’de gerçekleştirilmediği için KDV’nin konusuna girmemektedir. Dolayısıyla, gözetim hizmeti giderinin ithal edilen eşya nedeniyle katlanılan vergilendirilmemiş bir gider olduğu ve 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu'nun 21/c maddesi çerçevesinde KDV matrahına dahil edilmesi gerektiği kanaatindeyiz.

Bununla birlikte, yurtdışından alınan gözetim hizmetlerinden, eşyanın Türkiye’ye ithal ediliyor olması nedeniyle Türkiye’de yararlanıldığını, bu nedenle 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu'nun 9. maddesi çerçevesinde sorumlu sıfatıyla vergi dairesine KDV ödeme yükümlülüğü doğacağını ifade eden görüşler de vardır.

Nitekim, Maliye Bakanlığı’nın 346220 sayılı 09.10.2017 tarihli özelgesinde, bu tür ödemelerin 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu'nun 1/1. maddesine göre vergiye tabi olduğu ve 2 no.lu KDV beyannamesi ile vergi dairesine beyan edilmesi gerektiği, söz konusu ödemenin gümrüğe beyan edilmesi halinde gümrüğe ödenen KDV’nin düşülerek kalan kısmın vergi dairesine beyan edilmesi gerektiği ifade edilmektedir.

Buna göre; gözetim faturaları dolayısıyla gümrüğe ödenen KDV düşülerek kalan kısım için 2 no.lu KDV beyannamesinin verilmesi gerekmektedir. Eğer gümrüğe ödenen KDV %18 oranında ise vergi dairesine beyan edilmesi gereken bir KDV olmadığı ancak gümrüğe ödenen KDV'nin %8 veya %1 olduğu durumlarda kalan kısmın vergi dairesine ödenmesi, örneğin tekstil ürünlerinde olduğu gibi gümrüğe %8 oranında KDV ödenmiş ise kalan %10 oranındaki KDV'nin vergi dairesine beyan edilmesi gerektiği sonucuna ulaşılmaktadır.

Bununla beraber, KDV beyannamesinde %10 şeklinde bir oran bulunmadığından, gümrüğe %8, vergi dairesine %18 olmak üzere toplamda %26 oranında KDV ödendiği durumlarla karşılaşılmaktadır. Bu nedenle, Gümrükler Genel Müdürlüğü'nün 2011/48 sayılı genelgesi çerçevesinde gözetim hizmetlerinin, gümrüğe beyan edilmeyerek sadece 2 no.lu KDV beyannamesi ile vergi dairesine beyan edilmesinin çifte KDV sorununu ortadan kaldıracağı düşüncesindeyiz. 

Kaynaklar:  

MAÇ, Mehmet,(Kasım 2007), Gözetim veya Nezaret Hizmetlerinin KDV Karşısındaki Durumu, Vergi Sorunları Dergisi, Gelirler Kontrolörleri Derneği