Sezai KAYA, Gümrük Müşaviri, Gümrük ve Ticaret Eski Müfettişi
08.02.2019

Etiket, künye, kullanım el kitapları, ambalajlar, deri ve kumaş, motorlu araçların tekerlekleri ve motor parçaları, katalizör ve elektronik eşyalar için değerli madenler, silikon levhalar, kalıplar, katalizör ve miyorlar, cilalar, yağlar, ambalajlar için basım ve dizayn işleri, plan çizim ve tasarımlar…

İthal edilen eşyanın üretimine alıcı (ithalatçı) tarafından yukarıda belirtilen unsurlar sağlanıyor/gönderiliyor olabilir.

Kalıp Bedelleri

Yukarıdakilere ilaveten, ithal edilecek olan eşyanın üretimi esnasında kullanılacak kalıpların bedellerinin ithalatçı tarafından ödendiği durumlar da olabilmektedir.

Örneğin;

– Bagaj kapağında otomobil markasının yazması için kapak üreticisine kalıp temin edilmesi,

– Bisiklet lastiği ithal eden firmanın lastikte markasının yazması için lastik üreticisine kalıp temin etmesi,

– Brülör ithal eden firmanın brülör üreticisine kalıp temin etmesi,

– Plastik kasa ithal eden firmanın kasa imalatçısı firmaya kalıp temin etmesi,

– Otomobil yedek parçası ithal eden firmanın, kendi otomobillerinde kullanılmaya mahsus parçaların imalatçısına kalıp temin etmesi,  

Karşılaşılan durumların genelinde, ithalatçı ile üretici firma arasında yapılan anlaşmalarla başka amaçla kullanım yasağı getirildiği ve bu nedenle kalıp bedellerinin ithalatçılar tarafından ödendiği görülmüştür.  

Gümrük Kıymeti

4458 Sayılı Gümrük Kanunu'nun 27/1-b maddesine göre ithal eşyasının üretiminde ve ihraç amacıyla satışında kullanılmak üzere, alıcı tarafından doğrudan veya dolaylı olarak, bedelsiz veya düşük bedelle sağlanan, fiilen ödenen veya ödenecek fiyata dahil edilmemiş olan aşağıda sayılan mal ve hizmetlerin kıymetinden verilecek uygun miktardaki pay gümrük kıymetine girmektedir. Bu mal ve hizmetler aşağıdaki gibidir

i) İthal eşyasına katılan malzeme, aksam, parça ve benzerleri,

ii) İthal eşyasının üretimi sırasında kullanılan araç, gereç, kalıp ve benzeri aletler,

iii) İthal eşyasının üretimi sırasında tüketilen maddeler,

iv) İthal eşyasının üretimi için gereken ve Türkiye dışında gerçekleştirilen mühendislik, geliştirme, sanat ve çizim çalışmaları, plan ve taslak hazırlama hizmetleri;

Görüldüğü gibi alıcı tarafından satıcıya sağlanarak ithal edilen eşyanın üretiminde kullanılan kalıp bedellerinden uygun miktardaki pay kalıptan üretilen eşyanın gümrük kıymetine girmektedir

4458 Sayılı Gümrük Kanunu'nun 27/1-b maddesi uyarınca gümrük kıymetine dahil edilecek olan unsurların kıymete eklenmesi yöntemiyle ilgili aşağıdaki açıklamaların yapılmasında yarar bulunmaktadır. Bu açıklamalar yapılırken GATT’ın 7. Maddesinin Uygulanmasına Dair Anlaşma’nın EK-1 Yorum Notları ve Gümrük Yönetmeliği EK-8 Gümrük Kıymeti Yorum Notlarına çerçevesinde kalınacaktır. Buna göre,

Kanun’un 27/1-b-ii maddesinde belirtilen unsurlardan ithal eşyasına verilecek payın belirlenmesinde, unsurun toplam kıymeti ve bu kıymetten ithal eşyasına pay verilme yöntemi olmak üzere iki faktör söz konusudur. Bu unsurlardan, içinde bulunulan koşullara uygun makul bir şekilde ve genel kabul görmüş muhasebe prensiplerine göre pay verilmesi gerekir.

İthalatçı söz konusu unsuru, müstakil bir satıcıdan belli bir bedel karşılığı tedarik etmişse, bu bedel unsurun kıymeti olarak kabul edilir. Unsur, ithalatçı veya ithalatçı ile münasebeti bulunan bir kişi tarafından üretilmişse, unsurun üretim maliyeti kıymeti olacaktır. Söz konusu unsur daha önce ithalatçı tarafından kullanılmışsa, ister ithalatçı tarafından tedarik edilmiş; isterse üretilmiş olsun, bu unsurun tedariki veya üretilmesine ilişkin başlangıç maliyetinden daha önceki kullanımına ilişkin yapılacak bir indirimle unsurun cari kıymetine ulaşılır.

Unsurun kıymetinin belirlenmesinden sonra, ithal eşyasına bu kıymetten pay verilmesi gerekir. Bu konuda çeşitli olasılıklar bulunmaktadır. Örneğin; ithalatçı tüm kıymet üzerinden vergiyi bir defada ödemek istiyorsa, kıymet tümüyle ilk sevkiyata ilave edilir. Bir başka örnek, ithalatçının kıymetin ilk sevkiyata kadar üretilen birim sayısına göre paylaştırılmasını talep etmesidir. Bir diğer örnek de üretimle ilgili olarak bir sözleşme veya taahhüdün söz konusu olduğu durumlarda; ithalatçının, kıymetin gerçekleştirilmesi kararlaştırılan toplam üretime paylaştırılmasını talep etmesi durumudur. Kullanılacak pay verme yöntemi, ithalatçının sağladığı belgelere bağlıdır.

Yukarıdaki hususlara ilişkin olarak şöyle bir örnek verebiliriz; ithalatçı üreticiye ithal eşyasının üretiminde kullanılmak üzere bir kalıp sağlayarak, 10.000 birim ürün satın almak üzere bir sözleşme yapmıştır. 1.000 birimlik ilk eşya sevkiyatı ulaştığında üretici 4.000 birimlik üretimi tamamlamış durumdadır. Bu durumda ithalatçı, gümrük idaresinden, kalıbın kıymetinin 1.000 birim 4.000 birim veya 10.000 birime paylaştırılmasını talep edebilir.

KDV Matrahı

Bu tür ödemelerin gümrük kıymetine dahil edilmesi 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 21/a maddesi uyarınca KDV matrahına da girmesine neden olacaktır.