ONAYLANMIŞ KİŞİ STATÜSÜ (OKS)

Muharrem DUYMAZ, Gümrük ve Ticaret Eski Müfetttişi
10.11.2020 

1- Onaylanmış Kişi Statüsü Nedir?

Belli sayıda kişi istihdam eden ve belli bir dış ticaret performansına sahip firmalara, adlarına düzenlenen onaylanmış kişi statü belgesi aracılığıyla, gümrük işlem ve uygulamalarında birtakım kolaylıklar sağlayan gümrük statüsüdür.

2- Kimler Onaylanmış Kişi Olabilir?

• Ülkemizde, serbest bölgeler hariç, yerleşik olup en az iki yıldır fiilen faaliyette bulunan,
• Gümrük ve dış ticaret mevzuatını ciddi ölçülerde ihlal etmemiş olan,
• Ciddi mali suçlara ve ülke güvenliğini tehdit eden suçlara karışmamış olan,
• Kesinleşmiş vergi borcu, sigorta prim borcu, gümrük cezası borcu bulunmayan,
• Yıllık olarak en az 1 milyon FOB/USD tutarında fiili ihracat veya toplam en az 6 milyon USD tutarında ihracat + ithalat yapan,
• Yıllık ortalama en az 30 sigortalı çalışanı bulunan,

İmalatçılar, ihracatçılar, ithalatçılar başvurmaları ve aranan kriterleri sağlamaları halinde Onaylanmış Kişi olabilirler.

Not.1.: Belge başvurusu yapacak firmanın; devir, birleşme veya kısmi bölünme şeklinde kurulması (Türk Ticaret Kanunu’na göre) hallerinde onaylanmış kişi statü belgesi başvurusunda en az iki yıldır fiilen faaliyette bulunma koşulu aranmaz.

Not.2: Grup ihracatçıları ve grup ithalatçıları için 30 işçi istihdam şartı aranmaz. Bu koşulun sağlanmasında, grup imalatçılarının sigortalı çalışan sayıları toplamı dikkate alınır.

Not.3: Dış ticaret sermaye şirketleri ile sektörel dış ticaret şirketleri için 1. maddede sayılan ihracat ve ithalat tutarı koşulları ile 30 işçi istihdam edilmesi koşulu aranmaz.

Not.4: İmalatçılar (bağlı bulunulan ihracatçı birliklerince onaylı belgede kayıtlı olması şartıyla); grup ihracatçısı, sektörel dış ticaret şirketi ve/veya dış ticaret sermaye şirketi aracılığıyla işlemlerini gerçekleştiriyorlarsa başvuru yapabilirler.

3- Başvuru şartları nelerdir?

Genel Şarlar:

• Yönetim kurulu üyeleri, sermayesinin yüzde onundan fazlasına sahip gerçek kişiler ile gümrük ve dış ticaret işlemlerinde temsil yetkisini haiz çalışanlarının, gümrük yönetmeliğinde sıralanan suçlardan ceza veya mahkûmiyet kararı bulunmaması,
• Gümrük Kanunu kapsamında uygulanan cezalarda belli limitlerin aşılmaması,
• Gümrük mevzuatı uyarınca kesinleşmiş vergi ve ceza borcu bulunmaması,
• Vergi mevzuatı uyarınca kesinleşmiş vergi borcu bulunmaması,
• Kesinleşmiş sosyal güvenlik prim borcu bulunmaması,
• Türkiye İhracatçılar Meclisi veya ihracatçı birliklerince ilgili mevzuatı çerçevesinde performans ve güvenilirliğinin onaylanmış olması,
• 2 Yıllık Karşılaştırmalı YMM Raporu (YMM Yetkilendirilmiş gümrük müşaviriyle onaylanmış kişi statüsü başvurusunun ön incelemesi için sözleşme yapıldığı yıldan önceki iki yıl için, Bakanlıkça belirlenecek formata uygun olarak YMM tarafından düzenlenecek raporla olumlu görüşle sonuca bağlanmış olması)

Özel Şartlar:

Genel şartlara ek olarak aşağıdaki şartların da sağlanması gerekmektedir;

• Dış ticaret performansına ilişkin olarak aşağıdaki koşullardan en az birinin sağlanması:
• Geriye dönük iki yıl içerisinde, on ikişer aylık iki dönem ayrı ayrı olmak üzere, herhangi bir dönem içerisinde asgari bir milyon FOB/ABD doları tutarında fiili ihracat yapılmış olması
• Geriye dönük iki yıl içerisinde, on ikişer aylık iki dönem ayrı ayrı olmak üzere, herhangi bir dönem içerisinde gerçekleştirilen ithalat ve fiili ihracat toplamının asgari altı milyon ABD doları tutarında olması
•  Geriye dönük bir yıl içinde ortalama en az 30 işçi istihdam ediyor olması.

Not.1: Grup ihracatçıları ve grup ithalatçıları için 30 işçi istihdam şartı aranmaz. Bu koşulun sağlanmasında, grup imalatçılarının sigortalı çalışan sayıları toplamı dikkate alınır.

Not.2: Dış ticaret sermaye şirketleri ile sektörel dış ticaret şirketleri için 1. maddede sayılan ihracat ve ithalat tutarı koşulları ile 30 işçi istihdam edilmesi koşulu aranmaz.

Not.3: İmalatçılar (bağlı bulunulan ihracatçı birliklerince onaylı belgede kayıtlı olması şartıyla); grup ihracatçısı, sektörel dış ticaret şirketi ve/veya dış ticaret sermaye şirketi aracılığıyla işlemlerini gerçekleştiriyorlarsa başvuru yapabilir.

4- Onaylanmış Kişilere Ne Tür Kolaylıklar Tanınır?

OKS’nin getirdiği kolaylıkları, 2 sınıf halinde dile getirsek, getirilen kolaylıklar daha net anlaşılacaktır. Bu iki sınıfı; OKS (Basic) ve OKS (Plus) olarak adlandırabiliriz.

OKS (Basic)’in Getirdiği Kolaylıklar:

• Eksik belgeyle beyanda bulunabilme hakkı
• Kısmi (İndirimli) teminattan faydalanma hakkı
• Götürü teminattan faydalanma hakkı
• 1000 rejim kodlu ihracat beyannamesi kapsamı eşya için mavi hattan (eşyanın kesin ihracından sonra beyanın kontrolü) yararlanma hakkı
• Basitleştirilmiş işlem kapsamında A.TR düzenleme ve vize etme hakkı
• Taahhütname karşılığı konşimento ibrazından önce petrol ve türevleri cinsi eşyayı gümrük idaresinden teslim alabilme hakkı (G.Y. 130. Md.)
• Eşyanın özelliğine bakılmaksızın taşıt üstünde eşyanın gümrükleme işlemlerini tamamlayabilme hakkı

OKS (Plus)’ın Getirdiği Kolaylıklar: 

Aşağıdaki koşulları sağlanması halinde (yani OKS-Plus), bu firmalar; OKS (Basic)’in sağladığı kolaylıklar yanında, gümrük beyannamesi kapsamı ithalat ve ihracat eşyası, bu koşulları sağlamayan statü belgesi sahiplerine göre (OKS Basic göre) daha az muayeneye tabi tutulabilir.

Yani OKS (Basic)’e göre, OKS (Plus)’ta ithalat ve ihracatta beyan ettikleri eşya daha az oranda kırmızı hatta işlem görme olasılığına sahip olur. Dolayısıyla OKS (Basic) ithalatın beyanın kontrol türüne ilişkin bir kolaylık getirmemektedir.

Ayrıca OKS (Plus)’ta, ihracatta rejim kodu sınırlaması olmadan mavi hattan faydalanabilirler.

Buna ilişkin koşullar;

• Dış ticaret sermaye şirketleri, sektörel dış ticaret şirketleri, grup ihracatçıları, grup ithalatçıları, Ar-Ge merkezi belgesine sahip kişiler ile bakım onarım faaliyeti yürüten ticari hava taşımacılığı şirketleri hariç imalatçı olmak,

• Aşağıda belirtilen koşullardan en az birini sağlamak;
• Yetkili bölge müdürlüğüne bu izin için başvuru yapıldığı tarihten geriye dönük iki yıl içerisinde, on ikişer aylık iki dönem ayrı ayrı olmak üzere, herhangi bir dönem içerisinde asgari 5 milyon FOB/USD tutarında fiili ihracat yapılmış olması 
• Yetkili bölge müdürlüğüne bu izin için başvuru yapıldığı tarihten geriye dönük iki yıl içerisinde, on ikişer aylık iki dönem ayrı ayrı olmak üzere, herhangi bir dönem içerisinde gerçekleştirilen ithalat ve fiili ihracat toplamının asgari 20 milyon USD tutarında olması
• Yetkili bölge müdürlüğüne bu izin için başvuru yapıldığı tarihten geriye dönük bir ay içinde en az 100 işçi istihdam ediyor olması (Grup ihracatçıları ve grup ithalatçıları için 100 işçi istihdam şartı aranmaz. Bu koşulun sağlanmasında, grup imalatçılarının sigortalı çalışan sayıları toplamı dikkate alınır.)

5- Onaylanmış Kişi Statü Belgesi Başvurusu Nasıl ve Nereye Yapılır?

Onaylanmış Kişi Statü Belgesi başvurusu için, bir Yetkilendirilmiş Gümrük Müşaviri ile OK1 tespit türü için sözleşme yapılması ve kendisine Onaylanmış Kişi Statüsüne İlişkin 1 Sıra No’lu Gümrük Genel Tebliğ (Gümrük İşlemleri)’nin 6. maddesinde belirtilen belgelerin ibraz edilmesi gerekir.

Yetkilendirilmiş Gümrük Müşaviri kendisine ibraz edilen belgeleri inceleyerek herhangi bir eksikliğin veya onaylanmış kişi statüsü için engel olmadığını tespit etmesi halinde, şirket adına Tebliğin 8 no’lu ekinde yer alan olumlu tespit raporunu düzenler.

Şirket adına olumlu tespit raporu düzenlenmesi akabinde, Onaylanmış Kişi Statü Belgesi Başvurusu Tebliğin 8. Maddesinde belirtilen belgelerle birlikte şirket merkezinin ticaret siciline kayıtlı olduğu yere bağlı olarak aynı Tebliğin 12 no’lu ekinde yer alan tabloya göre belirlenecek Gümrük ve Dış Ticaret Bölge Müdürlüğüne yapabilmektedir (Raporun düzenlenme tarihinden itibaren 5 iş günü içerisinde yapılması gerekir).

Başvuru kabul etmeye aşağıdaki Bölge Müdürlükleri yetkilidir;

• İstanbul Gümrük ve Dış Ticaret Bölge Müdürlüğü
• Doğu Marmara Gümrük ve Dış Ticaret Bölge Müdürlüğü
• Ege Gümrük ve Dış Ticaret Bölge Müdürlüğü
• Uludağ Gümrük ve Dış Ticaret Bölge Müdürlüğü
• Orta Anadolu Gümrük ve Dış Ticaret Bölge Müdürlüğü
• Orta Akdeniz Gümrük ve Dış Ticaret Bölge Müdürlüğü
• Doğu Karadeniz Gümrük ve Dış Ticaret Bölge Müdürlüğü
• GAP Gümrük ve Dış Ticaret Bölge Müdürlüğü

6- Başvuru Süreci Nasıl İşler?

Başvurunun yetkili Bölge Müdürlüğüne yapıldıktan sonra, yetkili Bölge Müdürlüğü başvuruyu, şirket adına düzenlenmiş olan olumlu tespit raporunu ve Bakanlık veri tabanındaki veriler üzerinden inceleme yapar. OKS için aranan koşulları taşıdığının tespit edilmesi halinde, şirket adına Onaylanmış Kişi Statü Belgesi düzenlenir. Aksi yönde bir karar alınmışsa, başvurunun reddedildiği şirkete bildirir.

7- Onaylanmış Kişi Statü Belgesi Ne Kadar Süreliğine Geçerlidir?

OKSB için;

• Aranan koşulları sağlamaya devam edildiği,
• Belgenin askıya alınması, geri alınması veya iptal edilmesine yol açabilecek herhangi bir mevzuat ihlalinde bulunulmadığı,

Sürece Onaylanmış Kişi Statü Belgesi 2 yıl süreyle kullanabilmektedir.

Belgenin süresinin sona ermesine, 4 aydan daha kısa bir süre kalması durumunda belge yenileme başvurusunda bulunabilmektedir.

8- Onaylanmış Kişi Olmanızın Sizlere Getireceği Faydalar Nelerdir?

• İşlem maliyetlerinizin azalışından ve süre kazanımından kaynaklı olarak rekabet gücünüzde artış,
• Dış ticaret işlemlerinize ilişkin sizlere daha fazla öngörülebilirlik sağlanması,
• Gümrük idaresiyle olan ilişkilerinizin daha üst düzeyde olması ve gümrük idaresi nezdinde daha güvenilir olarak tanınma,

Gibi faydaları bulunmaktadır.

9- Hangi durumlarda onaylanmış kişi statü belgesinin askıya alınması, geri alınması ve iptali gerçekleşir?

Belgenin Askıya Alınması

Belge geçerlilik süresi içinde, gümrük işlemlerinden veya gümrük cezalarından doğan herhangi bir kamu alacağının, süresi içinde ödenmediğinin tespit edilmesi durumunda, kesinleşmiş gümrük vergisi ve/veya ceza borcu ödenene kadar askıya alınır. 

Askıya alma durumunda, askıya alındığı tarihten itibaren bu belge kapsamındaki hak ve uygulamalardan yararlanılamaz

Belgenin Geri Alınması 

• Gümrük Kanunu kapsamında uygulanan cezalarda limitlerin aşılması durumunda (G.Y. 23/1-b, c, ç),
• Yönetim kurulu üyeleri, sermayesinin yüzde onundan fazlasına sahip gerçek kişiler ile gümrük ve dış ticaret işlemlerinde temsil yetkisini haiz çalışanlarının, gümrük yönetmeliğinde sıralanan suçlardan ceza veya mahkûmiyet kararı bulunması halinde belge geri alınır.
• Vergi, ceza ve sosyal güvenlik prim borcu bulunması halinde geri alınır.
• Türkiye İhracatçılar Meclisi veya ihracatçı birliklerince ilgili mevzuatı çerçevesinde performans ve güvenilirliğini kaybetmesi halinde belge geri alınır.
• YMM tarafından düzenlenen raporun olumsuz görüşle sonuçlanması (iflas/konkordato) halinde belge geri alınır.
• Geriye dönük bir yıl içinde ortalama en az 30 işçi istihdam ediyor olması şartının ortadan kalkması halinde belge geri alınır (Not: Bu hüküm 01.4.2020 tarihli gümrük yönetmeliği değişikliği getirilmiş olup, bu tarihten sonraki belge alımında ve yenilemelerde uygulaya başlanacaktır).

Belge sahibince talep edilmesi halinde, onaylanmış kişi statü belgesi geri alınır.

Belgenin İptali 

• Yanlış veya eksik bilgilere veya sahte belgelere dayanılarak verildiği anlaşılan onaylanmış kişi statü belgesi iptal edilir.
• Onaylanmış kişi statü belgesinin iptal edildiği durumda, bu belge kapsamındaki yetki ve uygulamalar, onaylanmış kişi statü belgesinin düzenlendiği tarih itibariyle geçersiz sayılır.
• Adına düzenlenmiş onaylanmış kişi statü belgesi bu fıkra uyarınca iptal edilmiş kişilere iptal tarihinden itibaren iki yıl süreyle onaylanmış kişi statüsü verilmez.