Can DURMUŞ, Gümrük Müşavir Yrd.
28.03.2022

Serbest dolaşıma giriş esnasında gümrük idaresine sunulamayan tercihli menşe ispat belgelerinin ilgili yönetmeliklerde belirtilen süreler dahilinde gümrük idaresine sunulması halinde eşya tercihli tarifeden faydalanılabilir ve ödenen vergiler geri alınabilir.  

Yazımızın konusunu söz konusu vergilerin geri alınması için uyulması gereken usul ve esaslar oluşturmaktadır.

A.TR’nin Sonradan İbraz Edilmesi Durumunda Ödenen Gümrük Vergisinin Geri Alınması

AB ülkelerinden gelen ve serbest dolaşıma giriş rejimine tabi olan eşyanın beyanname işlemleri A.TR olmadan tamamlanmış ise EMY doğmaz ve “Diğer Ülkeler” oranında gümrük vergisi tahsil edilir.  

Beyanname tescilinin ardından “sonradan verilmiştir” ibareli olsun olmasın 4 aylık geçerlilik süresi dahilinde ve tescil tarihini izleyen bir yıl içinde A.TR’nin ilgili gümrük idaresine sunulması üzerine tahsil edilen vergiler geri verilir.  (G.K. 214)

A.TR’nin Sonradan Sunulması Durumunda Ödenen İGV ve EMY’nin Geri Alınması

AB’den gelen A.TR olmaksızın serbest dolaşıma giren ve İGV, EMY ödenen eşya için, bir yıl içinde A.TR’nin gümrük idaresine sunulması halinde ayrıca menşe şahadetnamesi sunulması gerekmeksizin ödenen vergiler geri verilir. (G.K. 214)

Tedarikçi Beyanının Tescil Esnasında Olmaması Sebebiyle Ödenen İGV’nin Geri Alınamaması

AB’den gelen ve Türkiye ile STA sahibi ayrıca çapraz menşe kümülasyonuna dahil olan ülke menşeli eşya (EFTA ülkeleri, Cezayir, Fas, Filistin, İsrail, Lübnan, Mısır, Tunus, Ürdün ve BBMK ülkeleri) için beyanname tescilinde tedarikçi beyanı sunulmamışsa İGV geri alınamaz. (GGM, 20117910-163.08 Sayılı Yazı)

İngiltere Menşe Beyanının Sonradan Sunulması ve Ödenen Vergileri Geri Alınması

Türkiye-İngiltere Serbest Ticaret Anlaşması kapsamında İngiltere’den ithal edilecek eşyaya tercihli rejim uygulanabilmesi için ihracatçı tarafından fatura, teslimat notu veya herhangi bir ticari belge üzerine yapılan menşe beyanının gümrük idarelerine ibraz edilmesi gerekmektedir. İthalat Esnasında Menşe Beyanının sunulamaması durumunda sonradan düzenlenmesine imkân tanınmıştır.

Anlaşma kurallarına göre, eşyanın taraf ülke menşeli olması kaydıyla ithalatında menşe beyanı sunulmamış ve vergileri ödenmişse iki yıl içinde menşe beyanı gümrük idaresine sunulabilir. Vergilerin iade edilmesi için başvuruda bulunulabilir.   (Türkiye-İngiltere STA Yönetmelik Md. 22)

Güney Kore Menşe Beyanının Sonradan Düzenlenmesi ve Ödenen Vergilerin Geri Alınması

Türkiye ile Güney Kore arasında imzalanan serbest ticaret anlaşmasında göre menşe beyanının sonradan düzenlenmesine imkân tanınmıştır.  

İthalatçının, ithalat esnasında menşe beyanına sahip olmaması durumunda, iki yıllık süre dahilinde menşe beyanını ibraz edebilir. Ancak Güney Kore’de ihracatçı tarafından düzenlenmesinden itibaren on iki ay geçerlidir ve bu süre zarfında Türkiye’deki ithalatçı gümrük idaresinden tercihli tarife uygulanması talep edilebilir. Bu sürelerin aşımı durumunda Tercihli menşeden yararlanılmasına izin verilmeyecektir.(Türkiye-Güney Kore STA Yönetmelik Md. 20)

Öte yandan, Gümrükler Genel Müdürlüğü’nün 2019/6 sayılı Genelgesine göre menşe beyanının gümrük idaresine sonradan sunulması durumunda sonradan kontrol sonucunun olumlu olması halinde gümrük vergilerinin kaldırılması/geri verilmesi mümkündür.

Bu bağlamda, Menşe Beyanının ithalat esnasında sunulması önemli olacaktır.

Malezya Menşe Belgesi / Fatura Beyanının Sonradan Düzenlenmesi ve Ödenen Vergilerin Geri Alınması

Türkiye-Malezya STA kapsamındaki yönetmeliğin 25. maddesine istinaden ihracat esnasında düzenlenememiş olan Menşe Belgesi ilgili maddede belirtilen koşullar dahilinde 12 ay içinde sonradan düzenlenebilir. Söz konusu menşe belgesinin gözlemler kısmında “ISSUED RETROSPECTIVELY” ifadesi yazılı olması gerekmektedir.

Süresi içinde düzenlenen belgenin gümrük idarelerine sunulması durumunda tercihsiz menşe kurallarına göre alınan vergi ile tercihli menşe kurallarına göre alınacak vergiler arasındaki fark iade edilir.  (Türkiye-Malezya STA Yönetmelik Md. 25)

EUR.1’in Sonradan Düzenlenmesi ve Ödenen Vergilerin Geri Alınması

EUR.1 Dolaşım Belgesi PAMK, PAAMK, BBMK sistemine taraf ülkeler ile AB’den ithal edilen işlenmemiş tarım ürünleri ile AKÇT listesi dahilindeki eşyaların tercihli rejimden faydalanması için düzenlenir.

İlgili yönetmelikte gözlemler kısmına “ISSUED RETROSPECTIVELY” ifadesi yazılması kaydıyla EUR.1’in ihracattan sonra 12 ay içinde düzenlenebilmesine imkân tanınmıştır.

Geçerlilik süresi dahilinde (EUR.1 geçerlilik süresi 4 ay) düzenlenen belgenin bir yıl içinde gümrük idarelerine sunulması durumunda tercihsiz menşe kurallarına göre alınan vergi ile tercihli menşe kurallarına göre alınacak vergiler arasındaki fark iade edilir.

GTS Kapsamı Tercihli Rejimden Sonradan Faydalanabilmesi

İlgili kararda belirtilen menşe ispat belgelerinin, ithalattan sonra gümrük idarelerine sunulması mümkündür. Ancak belgelerin geçerlilik süreleri dahilinde (Form A geçerlilik süresi 6 ay) ve tescil tarihini izleyen bir yıl içinde ibraz edilmesi durumunda ödenen vergiler geri alınabilir. (G.K. 214)

Menşe Şahadetnamesinin Sonradan Sunulması Durumunda Ödenen Gümrük Vergilerinin Geri Alınması

Beyanname tescilinin ardından, tescil tarihini izleyen altı aylık süre içinde menşe şahadetnamesinin ilgili gümrük idaresine sunulması üzerine tahsil edilen Gümrük vergileri geri verilir.  Bu süre mücbir sebep hallerinde en fazla otuz gün uzatılabilir. (G.Y. 38)