Sezai KAYA, Gümrük Müşaviri, Gümrük ve Ticaret Eski Müfettişi
14.04.2022

4458 Sayılı Gümrük Kanunu'nun 27/1-d maddesinde ithale konu eşyanın tekrar satışı veya diğer herhangi bir şekilde elden çıkartılması ya da kullanımı sonucu doğan hâsılanın, doğrudan veya dolaylı olarak satıcıya intikal eden kısmının fiilen ödenen veya ödenecek fiyata (gümrük kıymetine) ilave edilmesi gerektiği hükmedilmektedir. 

Bu hükmü gören yabancı ortaklı şirketler, satıcıya yapılan kâr payı ödemelerinin 4458 Sayılı Gümrük Kanunu'nun 27/1-d maddesi kapsamında değerlendirilip değerlendirilmeyeceğini sormakta.

Bu sorunun cevabı Gümrükler Genel Müdürlüğü’nün 07.10.2009 tarihli 2009/102 sayılı Genelgesinde bulunmaktadır.Genelgede yer alan açıklamalara göre;

Gümrük Kıymeti Kontrolü El Kitabında “elden çıkartma veya kullanımdan doğan hasıla” ifadesi; “İthal eşyasının tekrar satışından veya diğer herhangi bir şekilde elden çıkartılmasından veya kullanılmasından doğan, alıcı tarafından satıcıya, doğrudan veya dolaylı olarak yapılan ilave ödemelerdir.” seklinde tanımlanmıştır.

1994 Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Genel Anlaşmasının VII. Maddesinin Uygulanmasına İlişkin Anlaşmanın EK-1 Yorum Notlarında, alıcının satıcıya yaptığı, ithal eşyası ile ilgili olmayan temettü ödemeleri veya diğer ödemelerin gümrük kıymetine dahil olmadığı belirtilmektedir.

Keza, Dünya Gümrük Örgütü Gümrük Kıymeti Teknik Komitesinin “8.1 (d) Maddesinde Belirtilen Hasılanın Tabi Tutulacağı İşlem” baslıklı 2.2 sayılı “Örnek Olay”ında, 8.1 (d) maddesi (Gümrük Kanununun 27/1-d maddesi) uygulanırken, ithal eşyasının tekrar satışı veya diğer herhangi bir şekilde elden çıkartılması veya kullanımı sonucu doğan hasılanın, ithal eşyası ile ilgili olmaksızın alıcının satıcıya yaptığı temettü ödemeleri veya diğer ödemelerle karıştırılmaması gerektiği ifade edilmektedir.

Diğer taraftan, ortaklara dönem kârından pay verilmesi ile hasıladan bir kısmın satıcıya intikal etmesi farklı uygulamalardır. Normal olarak kâr payı ödemeleri, şirketin yetkili kurullarının kararı gereğince, hesap dönemine ilişkin mali tablolar çerçevesinde muhasebe usullerine göre hesaplanmakta ve dağıtılmaktadır, ancak hâsıladan satıcıya ödenen kısım, satış sözleşmesi hükümleri gereğince ve yine bu sözleşmede belirtilen çerçevede (örneğin ithal eşyasının tekrar satış bedeli üzerinden sözleşmede belirlenen oranda) hesaplanarak ödenmektedir.

Bu çerçevede Gümrük Kanununun 27/1-d maddesi uyarınca gümrüğe beyan edilmesi gereken hasılattan pay ödemelerinin aşağıdaki özellikleri taşıması gerekmektedir;

-Doğrudan veya dolaylı olarak satıcıya intikal eden bir hasıla bulunmalı,

-Bu hasıla, ithal eşyasının tekrar satışı veya diğer herhangi bir şekilde elden çıkartılması ya da kullanımı sonucu doğmuş olmalı,

-Ödeme ithal eşyası ile ilgili olmalı, (ithal eşyası ile ilgili olmaksızın alıcının satıcıya yaptığı temettü ödemeleri veya diğer ödemelerden olmamalıdır.)


Sonuç olarak, bu şartları taşıyan ödemelerin hasılattan pay olarak gümrüğe beyan edilmesi gerektiği, temettü (kar payı) ödemelerinin ise gümrüğe beyan edilmesine gerek bulunmadığı ifade edilebilecektir.