YEŞİL HAT UYGULAMASINA İLİŞKİN TEMEL KURALLAR

Sezai KAYA, Gümrük Müşaviri, Gümrük ve Ticaret Eski Müfettişi
04.05.2019

Son Güncelleme : 24.07.2020

Bu yazımızda, Gümrük İşlemlerinin Kolaylaştırılması Yönetmeliği’nin 143,144, 147, 153 ve 161/A maddeleri çerçevesinde yeşil hat uygulamasına ilişkin temel/önemli kuralları ele alacağız.

Yeşil Hatta İşlem Görmemesi Gereken Eşyalar

– Gümrük Yönetmeliğinin 196 ncı maddesinin birinci fıkrasının (a) ve (ç) bendinde (dökme petrol ürünleri ve türevleri ile işlenmiş tarım ürünleri) tahlile tabi tutulacağı belirtilen eşyaya ilişkin gümrük beyannameleri yeşil hatta işlem göremez.

– Açıkça firmanın iştigal alanında olmayan eşyalar da yeşil hatta işlem göremez. (İştigal alanında olmayan eşyanın neler olduğuna aşağıda değinilecektir.)

Yeşil Hatta Vergi Ödemeleri

Yeşil hatta işlem görmüş gümrük beyannamesi kapsamı eşyaya ilişkin olarak tahakkuk eden gümrük vergilerinin, yetkilendirilmiş yükümlülerin banka hesabından elektronik ortamda veya bu kişinin GÜMKART’ı aracılığıyla ödenmesi zorunludur.

Yeşil Hattın Askıya Alınma Sebepleri ve Müeyyideler

1- Gümrük beyannamesinin tescil tarihinde mevcut olduğu halde, beyannameye eklenmesi gereken belgelerden bir ya da daha fazlası temin edilmeden eşyanın teslim alınması ve söz konusu belge/belgelerin ilgili kurum/kuruluşun uygun görmesi üzerine sonradan temin edilmesi,

2 yıl süreyle yararlanma hakkı askıya alınan sertifika sahibi kişilerin, askıya alma süresinin bitiminden sonra belirtilen ihlallerden herhangi birini gerçekleştirmesi halinde, kişi birinci kez ihlalde bulunmuş sayılır ve müeyyide süreci en başa döner.

2- Beyannameye eklenmesi zorunlu olmayan ancak aynı madde uyarınca saklanması gereken belgelerden bir veya daha fazlasının mevcut olmadığının tespit edilmesi, (örneğin antrepo, liman faturası)

2 yıl süreyle yararlanma hakkı askıya alınan sertifika sahibi kişilerin, askıya alma süresinin bitiminden sonra belirtilen ihlallerden herhangi birini gerçekleştirmesi halinde, kişi birinci kez ihlalde bulunmuş sayılır ve müeyyide süreci en başa döner.

3- Gümrük Yönetmeliğinin 196 ncı maddesinin birinci fıkrasının (a) ve (ç) bendinde (dökme petrol ürünleri ve türevleri ile işlenmiş tarım ürünleri) tahlile tabi tutulacağı belirtilen eşyaya ilişkin beyannamenin yükümlünün beyanından kaynaklı olarak yeşil hatta işlem gördüğünün tespit edilmesi,

(Örneğin, sürekli ithal edilen ve uzunca süredir yeşil hatta işlem gören bir eşyanın bir gün kırmızı hatta düşmesi ve tahlil sonucunda eşyanın yeşil hatta işlem görmeyecek eşya olduğunun ortaya çıkması sonucunda geçmiş beyannamelerin yeşil hatta işlem görmemesi gerektiğinin anlaşılması)

Belirtilen eşyaların yeşil hatta işlem gördüğünün gümrük idaresince tespitinden önce beyan sahibi tarafından gümrük idaresine bildirilmesi halinde, askıya alma hükümleri uygulanmaz, ancak diğer mevzuat hükümleri saklı kalmak kaydıyla her bir aykırılık için Kanunun 241 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca işlem yapılır

2 yıl süreyle yararlanma hakkı askıya alınan sertifika sahibi kişilerin, askıya alma süresinin bitiminden sonra belirtilen ihlallerden herhangi birini gerçekleştirmesi halinde, kişi birinci kez ihlalde bulunmuş sayılır ve müeyyide süreci en başa döner.

4- Yeşil hat kapsamında ithali veya ihracı gerçekleştirilen eşyanın beyana aykırı olduğunun tespit edilmesi, (beyana aykırılık hallerini yazımızın ilerleyen safhalarında ele alacağız)

2 yıl süreyle yararlanma hakkı askıya alınan sertifika sahibi kişilerin, askıya alma süresinin bitiminden sonra belirtilen ihlallerden herhangi birini gerçekleştirmesi halinde, kişi birinci kez ihlalde bulunmuş sayılır ve müeyyide süreci en başa döner.

5- Eksik belge tamamlama formunda tamamlanmış olduğu beyan edilen eksik belge veya belgelerin formda belirtildiği tarihlerde tamamlanmadığının tespit edilmesi,

2 yıl süreyle yararlanma hakkı askıya alınan sertifika sahibi kişilerin, askıya alma süresinin bitiminden sonra belirtilen ihlallerden herhangi birini gerçekleştirmesi halinde, kişi birinci kez ihlalde bulunmuş sayılır ve müeyyide süreci en başa döner.

6- Yeşil hat kapsamında ithal edilen eşyanın, açıkça firmanın iştigal alanında olmayan eşya olduğunun sonradan kontrol kapsamında yapılan incelemelerde tespit edilmesi.

2 yıl süreyle yararlanma hakkı askıya alınan sertifika sahibi kişilerin, askıya alma süresinin bitiminden sonra belirtilen ihlallerden herhangi birini gerçekleştirmesi halinde, kişi birinci kez ihlalde bulunmuş sayılır ve müeyyide süreci en başa döner.

7- Dış ticaret sermaye şirketleri, sektörel dış ticaret şirketleri ve/veya grup ihracatçısı statüsünde olan firmaların sertifika başvurularında bildirdikleri firmalar dışındaki bir firmanın ihracatının gerçekleştirdiklerinin tespit edilmesi.

2 yıl süreyle yararlanma hakkı askıya alınan sertifika sahibi kişilerin, askıya alma süresinin bitiminden sonra belirtilen ihlallerden herhangi birini gerçekleştirmesi halinde, kişi birinci kez ihlalde bulunmuş sayılır ve müeyyide süreci en başa döner.

Zincirleme İhlaller

Yukarıdaki müeyyidelerin uygulanmasında aynı gün içerisinde tescil edilmiş birden fazla gümrük beyannamesine ilişkin olarak, her bir beyanname için Kanunun 241 inci maddesinin birinci fıkrası tatbik edilir ancak kişi bir kez ihlalde bulunmuş sayılır.

Yukarıdaki müeyyidelerin uygulanmasında, belirtilen ihlalin birden fazla gerçekleştirildiğinin tek seferde tespit edilmesi halinde bu ihlaller tek ihlal olarak kabul edilir ve ihlale konu beyannamelerin her biri için ayrı ayrı Kanunun 241 inci maddesinin birinci fıkrası tatbik edilir.

Yükümlülüklerin Yerine Getirilmemesi Halinde Askıya Alma

– Sertifika için aranan koşullarda herhangi bir değişiklik ortaya çıkınca bildirilmemesi,

– Sertifikalandırma sırasında mevcut olmayan ancak sertifika alındıktan sonra gerçekleşen yeni bir hizmet alımı olması, sözleşme yapılması, taahhüt alınması gibi durumlarda, sertifikanın alınmasında sağlanan tüm koşullara uygun şekilde işlem yapılmaması,

– Soru formunun, sertifikanın düzenlendiği tarihten itibaren 5 yılda bir kez güncellenmemesi,

– Genel müdürlükçe getirilen/talep edilen ek koşulların yerine getirilmemesi,

– Yönetim kurulu üyeleri, sermayenin yüzde 10 ve daha fazlasına sahip gerçek kişiler ile gümrük ve dış ticaret işlemlerinde temsil yetkisine haiz çalışanlar hakkında, kaçakçılık, devletin güvenliğine karşı suçlar, zimmet, rüşvet, suç gelirlerini aklama gibi kanunlar uyarınca dava açılması halinde, tebliğ edilen tarihten itibaren 30 gün içinde durumun bölge müdürlüğüne bildirilmesi gerekirken bunun bildirilmemesi. (Konuyla ilgili YYS ve CEZA DAVASI  başlıklı yazımızı okuyabilirsiniz)

Hallerinde de beyanın kontrol türüne ilişkin kolaylaştırmalarından yararlanma hakkı koşullar yeniden sağlanana kadar askıya alınır.

Beyana Aykırılık

Yeşil hat kapsamında ithali veya ihracı gerçekleştirilen eşyanın beyana aykırı olduğunun tespit edilmesinin askıya alma sebepleri arasında olduğu belirtilmiştir.

Beyana aykırılıktan aşağıdaki hususlar anlaşılmalıdır.

• Tarife, menşe, tercihli rejim konularında hatalar yapılması
• Eşyanın vergilendirmesine esas olan sayı, baş, ağırlık gibi ölçülerde aykırılık tespit edilmesi (dökme eşyada yüzde üçü aşan farklılıklar dikkate alınır)
• Gümrük kıymetinin eksik beyan edilmesi
• İhracat eşyasının yapılan beyan ve eki belgelere göre miktar veya cinsinde %10’dan fazla farklılık bulunması (teşvik, sübvansiyon veya parasal iade alınıyorsa %10’un altı da dikkate alınır)

Tarife hatasının beyana aykırılık olarak kabul edilebilmesi için;

• Tarife alt pozisyonunda (ilk 6 rakam) farklılık olması, (tahlil, teknik inceleme ve araştırmaya gerek olmaksızın kolayca anlaşılabilen farklar olmalı).
• Her türlü vergi ile ek mali yükümlülüğün ad valorem usulde oran veya spesifik usulde miktarında farklılık olması.
• Gümrük vergisinin muaflık hükümlerinin uygulanmasında ya da eşyaya uygulanacak dış ticaret politikası önlemlerinde veya düzenlemelerinde farklılığa neden olması

Hallerinden birinin gerçekleşmesi gerekmektedir.

Son olarak, beyana aykırılığın gümrük idaresince tespitinden önce beyan sahibi tarafından gümrük idaresine bildirilmesi halinde, askıya alma hükümlerinin uygulanmayacağını ancak, diğer mevzuat hükümleri saklı kalmak kaydıyla uyarı ve/veya askıya alma süreçlerinde dikkate alınmayacağını belirtmek yerinde olacaktır.

İştigal Alanında Olmayan Eşya

Yukarıda yeşil hat kapsamında ithal edilen eşyanın, açıkça firmanın iştigal alanında olmayan eşya olduğunun sonradan kontrol kapsamında yapılan incelemelerde tespit edilmesi halinde askıya almaya kadar giden bir cezalandırma sürecinden bahsedilmiştir.

İştigal alanında olan eşya; sertifika sahibinin ticaret siciline tescil ettirilmiş şirket ana sözleşmesinde belirtilen esas faaliyet konusu itibariyle aşağıdaki eşyalardır.

• Bir hizmetin yerine getirilmesi veya bir eşyanın üretilmesinde kullanılan her türlü girdi,
• Bir hizmetin yerine getirilmesi veya bir eşyanın üretilmesinde kullanılan her türlü araç, teçhizat ve donanım ile bunların yedek parçalarını ve sarf malzemeler,
• Yönetim ve organizasyon yapısı içerisindeki birimlerin faaliyetlerinin yürütülmesinde kullanılacak olan her türlü araç, teçhizat ve donanım ile bunların yedek parçalarını ve sarf malzemeler,
• Faaliyet konusu kapsamında gerçekleştirilen satış ve pazarlama işlemlerinde ve yatırım ile Ar-Ge faaliyetlerinde kullanılacak eşya,
• Faaliyet konusunda belirtilmiş olması halinde, faaliyet konusu kapsamında yurt içi veya yurt dışı satışı gerçekleştirilecek eşya.

Bunların haricindeki eşyaların iştigal alanında olmayan eşya olduğu kabul edilmektedir.