Sezai KAYA, Gümrük Müşaviri, Gümrük ve Ticaret Eski Müfettişi
23.02.2021

Bu yazımızda antrepoda eşya devrine ilişkin temel konular ele alınacaktır.

Antrepolardaki Eşyanın Başkasına Devri

– Gümrük Yönetmeliği’nin 333. maddesine göre gümrük antrepolarında depolanan eşya satış suretiyle başkasına devredilebilir.

– Eşyanın mülkiyeti ile ilgili olarak devri önleyici haciz ya da ihtiyati tedbir kararı gibi hukuki bir engelin varlığı halinde bu durum açıklığa kavuşturulmadan işlem yapılamaz.

– Eşyanın devri ile birlikte gümrük vergileri ile para cezaları da dâhil eşya ile ilgili hukuki sorumluluklar devralana geçer ve antrepo stok kayıtlarında gerekli değişiklikler yapılır.

Devredilemeyecek Eşya

– Gümrük Yönetmeliği’nin 333/1. maddesine göre gümrük antrepolarında depolanan solvent ve baz yağın satış suretiyle devrine, devralan tarafından serbest dolaşıma sokulacak olması durumunda izin verilmez.

– Ancak; devralanın onaylanmış kişi veya yetkilendirilmiş yükümlü statüsüne sahip olması ya da aşağıdaki şartları taşıması kaydıyla solvent ve baz yağın satış suretiyle devri serbesttir.

Şartları görmek için buraya tıklayın.

Yeni Bir Beyanname Tescili

– Gümrük Yönetmeliği’nin 333/3. maddesine göre, devir alınan eşyanın 5 iş günü içerisinde gümrükçe onaylanmış yeni bir işlem veya kullanıma tabi tutulması gerekir.  Örneğin bu 5 iş günü içinde söz konusu eşyanın ithal edilmesi, transit edilmesi ya da 7171 rejim kodundan yeni bir antrepo beyannamesi verilmesi gerekir.

– Gümrükler Genel Müdürlüğü'nün 10.04.2017 tarihli 24084234 sayılı yazısına göre eşyanın gümrükçe onaylanmış yeni bir işlem veya kullanıma tabi tutulması ya da yeni antrepo beyannamesi verilmesi için belirlenen 5 iş gününün başlangıç tarihi olarak satış faturasının düzenlenme tarihinin esas alınması gerekmektedir.

– 5 iş günü içinde eşyanın gümrükçe onaylanmış yeni bir işlem veya kullanıma tabi tutulmaması durumunda devre konu eşya için devralan tarafından yeni bir antrepo beyannamesi verilmek zorundadır. Bunun yapılmaması halinde bu sürenin aşıldığı tarihten itibaren devralana, aşılan her gün için 4458 sayılı Gümrük Kanunu'nun 241/1. maddesi uyarınca usulsüzlük cezası uygulanır. Söz konusu ceza 2021 yılı için 173 TL olarak uygulanmaktadır.

– Devir işlemine ilişkin belgeler, eşyanın gümrükçe onaylanmış yeni bir işlem veya kullanıma tabi tutulması ya da yeni antrepo beyannamesi verilmesi sırasında gümrük idaresine ibraz edilir.

Özel Antrepolarda Durum

– Özel antrepoda bulunan eşyanın devrine ilişkin talepler, eşyanın devrini müteakip beş iş günü içinde gümrükçe onaylanmış yeni bir işlem veya kullanıma tabi tutulmak suretiyle antrepodan çıkarılması şartıyla kabul edilir.  Yani özel antrepoda bulunan eşya devralındığında yeni bir antrepo beyannamesi verme hakkı bulunmamaktadır.

– Belirtilen süre içinde eşyanın antrepodan çıkarılmaması halinde bu sürenin aşıldığı tarihten itibaren antrepo işleticisine ve devralana ayrı ayrı olmak üzere, aşılan her gün için 4458 sayılı Gümrük Kanunu'nun 241/1. maddesi uyarınca usulsüzlük cezası uygulanır. Söz konusu ceza 2021 yılı için 173 TL olarak uygulanmaktadır.

KKDF

2011/16 sayılı Genelgeye göre;

– Antrepolarda veya geçici depolama yerinde devredilen eşya ile ilgili olarak KKDF kesintisi doğmaması için; gerek devreden tarafından gönderici firmaya yapılacak transferin, gerekse eşyayı devralanın devredene yapacağı transferin tamamlanmış olması gerekmektedir.

– Satıcı veya göndericisi belli alıcısı emre olan eşyada ise alıcının satıcıya veya göndericiye yapacağı transferin gümrük yükümlülüğünün başladığı tarihten önce (veya bu tarihte) tamamlanmış olması halinde KKDF doğmamaktadır.

KDV

– Yurt dışından satın alınan ve gümrük antreposunda bulunan malların devri/teslimi 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu'nun Kanunun 16/1-c maddesi uyarınca KDV’den istisnadır.

– Konuyla ilgili olarak Maliye Bakanlığı’nın B.07.1.GİB.4.16.16.02-300-10-90-261 sayılı 18.11.2011 tarihli özelgesi incelenebilir. Buna göre; devir eden kişinin düzenleyeceği faturada KDV hesaplanmasına gerek bulunmamaktadır.

ÖTV

– 4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanunu'nun 7/7. maddesine göre gümrük antrepo rejimine tabi tutulan mallar ÖTV’den istisnadır. Buna göre; devir eden kişinin düzenleyeceği faturada ÖTV hesaplanmasına gerek bulunmamaktadır.

Gümrük Kıymeti

“Devir edilen eşya antrepo beyannamesinde beyan edilen bedelden daha düşük bedele satılabilir mi?” sorusu ile sıkça karşılaşılmaktadır. Bu sorunun cevabı Gümrükler Genel Müdürlüğü'nün 25.12.2008 tarihli 29841 sayılı yazısında yer almaktadır.

Yazıya göre; serbest dolaşıma giriş beyannamesinde beyan edilen kıymetin, antrepo beyannamesinde yer alan kıymete nazaran düşüklük arz etmesi durumunda, söz konusu düşüklüğün ekonomik ve ticari gerçeklerle (eşya borsalarında meydana gelen değişiklikler nedeniyle eşya fiyatlarının düşmesi vb.) uyumlu bir şekilde izah edilebilmesi durumunda, buna göre işlem yapılması gerekmektedir.

Örneğin borsaya tabi bir eşyanın devir gününde birim kıymeti antrepo beyannamesinden daha düşük olabilir ve bu durum borsa fiyatları ile açıklanabilir. Ama her eşya borsaya tabi değil. Özellikle borsaya tabi olmayan, uzun süredir antrepoda bekleyen, talebi azalmış, piyasaya sürümü yavaşlamış, satış anındaki piyasa koşulları gereği daha düşük bedele satılmak istenen eşyalarda tartışmaların, ihtilafların yaşanması kaçınılmazdır. 

Yıllardır süregelen bu tartışmanın sonlandırılması için Avrupa Birliği'nin uyguladığı gibi “ihraç amaçlı satış” bedeli gümrük kıymeti olarak esas alınabilir. Avrupa Komisyonu'nun 2021 yılında yayınladığı Gümrük Kıymeti Kompendiyumun'un 63 ve 64. sayfalarında yer alan 4.a ve 4.b örnekleri işimize yarar mahiyettedir. Örneklerde “Birliğe ihraç amaçlı satış bedeli” (antrepoya giriş bedeli) esas alınmaktadır. Bunun tek şartı devir alıp ithalatı yapacak olan kişinin antrepoya giriş faturasına (Birliğe ihraç amaçlı satışa) ulaşabilmesidir. Ulaşamıyorsa bu yöntemin uygulanması mümkün değildir. (Söz konusu Kompendiyumun PDF haline ulaşmak için buraya tıklayınız. )  

Bakanlığın da bu yönde bir yazı çıkarmasının ve “Türkiye'ye ihraç amaçlı satış bedelini” gümrük kıymeti olarak kabul ederek yıllardır süregelen tartışmayı sonlandırmasının yararlı olacağı kanaatindeyim. Zaten 4458 sayılı Gümrük Kanunu'nun 24/1. maddesinde de gümrük kıymetinin “Türkiye'ye ihraç amaçlı satış bedeli” olduğu hükmediliyor. Bu hükme uygun olarak, Avrupa Birliği'nin uyguladığı gibi antrepoya giriş fiyatının esas alınmasının yerinde olacağı kanaatindeyim.   

Antrepoda Devir Sözleşmesi ve Damga Vergisi

Maliye Bakanlığı’nın 60938891-155-11 sayılı 13.08.2013 tarihli özelgesine göre, antrepodaki mallar için düzenlenen devir sözleşmeleri ve taahhütnamelerin, içeriğinden belli paranın hesaplanabilmesi veya eki olduğu belirtilen kağıtlarda belli paranın tespitine imkan veren verilerin olması veya atıf yaptığı başka bir kağıttan belli paranın bulunabilmesi halinde damga vergisine tabidir. Belli bir paranın bu şekilde tespit edilemediği söz konusu kağıtlardan damga vergisi aranılmayacaktır.

Satıcısı Belli, Alıcısı Emre Olarak Gelen Eşyalar

– Akaryakıt, solvent, baz yağı, demir çelik, çinko, alüminyum, kimyevi maddeler gibi sektörlerde göndericisi veya satıcısı belli olan eşyalar yabancı firmalar tarafından antrepolara getirilebilmekte ve bu firmalar potansiyel vergi numarası ile kendi adlarına tescil edilmiş beyanname ile eşyaları antrepoya koyabilmektedirler. Bu eşyalar müşteri çıktıkça da antrepoda satılmakta ve alıcılar tarafından ithalat işlemleri yapılmaktadır.

– Gümrük Yönetmeliğinin 330/2. maddesine göre satıcı veya göndericisi belli, alıcısı emre olan eşya, antrepo işleticilerinin sorumluluğu altında genel antrepolara konulabilir. Bu şekilde genel antrepoya konulan eşyanın, alıcısının belirlenmesinden sonra tamamen veya kısmen gümrükçe onaylanmış bir işlem veya kullanıma tabi tutulmasına izin verilmektedir.

– Gümrükler Genel Müdürlüğü'nün 24.08.2015 tarihli 10004279 sayılı yazısına göre yukarıda “Devredilemeyecek Eşya” başlığı altında belirtilen kurallara satıcı veya göndericisi belli, alıcısı emre olan eşyalar da tabidir.

– Gümrükler Genel Müdürlüğü'nün 17.12.2014 tarihli 4573890 sayılı yazısına göre satıcı veya göndericisi belli, alıcısı emre olan eşyalar da satıldığı takdirde, alıcısı tarafından beş iş günü içerisinde ya 7171 rejim kodlu yeni bir antrepo beyannamesi ya da gümrükçe onaylanmış diğer bir işlem veya kullanım tayin edilmesine yönelik beyanname verilmesi gerekmektedir.