Sezai KAYA, Gümrük Müşaviri, Gümrük ve Ticaret Eski Müfettişi
14.01.2021

2 no.lu KDV beyanları, 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu'nun 9. maddesi (sorumlu sıfatıyla) çerçevesinde verilmektedir. Maliye Bakanlığı mükellefi takip edemeyeceği, bulamayacağı durumlarda bu mükellefe ödeme yapan kişileri sorumlu tayin ederek amme alacağını güvence altına almaktadır.

Buradaki amaç, mükellefe ödeme yapan kişinin sorumlu tayin edilmesi ve ödeme esnasında KDV’nin mükellefe ödenmeyerek (tevkif edilerek-stopaja tabi tutularak) sorumlu tarafından vergi dairesine yatırılmasını sağlamaktır.

Örneğin, yurtdışına royalti ödemesi yapıldığı durumlarda; KDV mükellefi royalti ödemesi yapılan yurtdışında yerleşik kişi, sorumlu da ödemeyi yapan Türkiye’de yerleşik kişidir. Maliye Bakanlığı yurtdışındaki kişiyi bulamayacağı için, sorumlu sıfatıyla KDV beyanı sistemini (2 no.lu KDV beyannamesi) ihdas ederek Türkiye’de ödeme yapan kişiyi sorumlu tayin etmiş ve royalti bedeline isabet eden KDV’nin yurtdışına ödenmeden tevkif edilerek sorumlu sıfatıyla vergi dairesine yatırılmasını hedeflemiştir.

Yukarıda yer alan açıklamalarda görüldüğü gibi burada iki ayrı kavram bulunmaktadır.

1) Mükellef
2) Sorumlu

Sorumlu, mükellefin vergisini vergi dairesine ödemekle yükümlü kişidir. Ancak; sorumlunun bu vergiyi tevkif ederek vergi dairesine ödemesi için mükellefin vergi ödeme yükümlülüğünün bulunması, yani vergiye konu hizmetin istisna edilmemiş olması gerekir. Buna göre, mükellefin verdiği hizmet KDV’den istisna ise sorumlu sıfatıyla KDV ödenmesine de gerek bulunmamaktadır.

Yabancı bir ülkede başlayıp Türkiye'de sona eren taşıma işleri 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanununun 14. maddesi hükmünce KDV’den istisnadır. Maliye Bakanlığı‘nın B.07.0.GEL.0.55/5514-399/24977 sayılı 03/06/2004 tarihli özelgesinde de; “Konteyner Demurajı“ olarak adlandırılan ödemenin taşımacılık istisnası kapsamına giren işlemlerden olduğu belirtilmiştir.

Buna göre;

– Demuraj faturasını kesen şirket verginin mükellefi olmasına karşılık demuraj hizmeti uluslararası taşımacılık istisnası kapsamındadır. Bu nedenle de demuraj bedelini ödeyen kişinin sorumlu sıfatıyla KDV beyanı (2 no.lu KDV beyannamesi) vermesine gerek bulunmamaktadır.

– Keza, 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu ve buna bağlı ikincil düzenlemelerde; demuraj ödemeleri için sorumlu sıfatıyla KDV beyanı (2 no.lu KDV beyannamesi) verilmemişse ithalatta KDV matrahına dahil edilmesi gerektiğine dair alternatifli tahsilat yöntemini öngören herhangi bir düzenleme de bulunmamaktadır.