Sezai KAYA, Gümrük Müşaviri, Gümrük ve Ticaret Eski Müfettişi
15.12.2018
Son Güncelleme: 18.04.2020

Giriş

İlave gümrük vergisi ile ilgili önemli açıklamalara İLAVE GÜMRÜK VERGİSİNİN TEMEL ESASLARI başlıklı yazımızda değinmiştik.

Mezkur yazımızdan da görüleceği üzere, bugüne kadar yayımlanan Bakanlar Kurulu Kararlarına göre, Türkiye’nin taraf olduğu serbest ticaret anlaşmaları çerçevesinde bir çapraz menşe kümülasyon sistemine dahil ülkeler menşeli eşyadan tercihli menşeinin tevsiki halinde ilave gümrük vergisi alınmamaktadır.

Başka bir ifadeyle, eşyanın tercihli menşeinin ilgili anlaşmada ve anlaşmaya dayanılarak çıkarılan düzenlemelerde yer alan belge ile tevsiki halinde ilave gümrük vergisi alınmamaktadır.

Örneğin;

– Pan Avrupa Akdeniz Menşe Kümülasyonu sistemi kapsamında doğrudan nakledilerek Türkiye’ye ithal edilen eşyanın tercihli menşei EUR.1 dolaşım belgesi, EUR-MED dolaşım belgesi, fatura beyanı veya EUR-MED fatura beyanı ile,

– Batı Balkan Menşe Kümülasyon Sistemi kapsamında doğrudan nakledilerek Türkiye’ye ithal edilen eşyanın tercihli menşei EUR.1 dolaşım belgesi veya fatura beyanı ile,

– Türkiye-Güney Kore Serbest Ticaret Anlaşması kapsamında doğrudan nakledilerek Türkiye’ye ithal edilen eşyanın tercihli menşei menşe beyanı ile

Tevsik edilir. Bu belgelerin ibrazı halinde ilave gümrük vergisi tahakkuk etmeyecektir.

Doğrudan Nakliyat

Yukarıda görüldüğü gibi eşyanın tercihli menşeinin tevsiki için doğrudan nakliyat kuralına uyulmuş olması icap etmektedir. Örneğin, Almanya’dan gelen Güney Kore menşeli eşyanın tercihli menşeinin tevsiki, menşe beyanı ile yapılamayacaktır.

Bununla beraber tek bir sevkiyatı oluşturan ürünler, aktarılması veya geçici depolanması yoluyla, ancak transit geçtiği veya depolandığı ülkenin gümrük yetkililerinin gözetimi altında olmaları ve boşaltma, tekrar yükleme veya iyi koşullarda muhafaza etmeye yönelik işlemler dışında bir işlemden geçmemiş olmaları koşullarıyla, gerektiğinde başka ülkeler üzerinden nakledilebilirler.

Doğrudan nakliyat kuralının yerine getirildiğinin ispatı, aşağıdaki belgelerden birinin ibrazı yoluyla yapılır:

a) İhracatçı ülkede düzenlenmiş transit ülkesi geçişini kapsayan tek bir sevk evrakı,

b) Transit ülkesinin gümrük yetkililerince düzenlenen, ürünlerin tam bir tanımını veren, boşaltma ve tekrar yükleme tarihlerini ve uygulanabildiği durumlarda kullanılan gemi veya diğer nakil araçlarının adlarını belirten ve transit ülkesi içinde hangi koşullarda kalmış olduğunu belgeleyen bir belge,

c) Bu belgelerin temin edilememesi halinde ikame kanıtlayıcı belgeler   

Buna göre; eşyanın doğrudan nakledilmediği veya yukarıda zikredilen belgelerle doğrudan nakliyat kuralının yerine getirildiğinin ispat edilemediği durumlarda eşyanın tercihli menşeinin tevsik edilememesi ve ilave gümrük vergisinin doğması söz konusu olacaktır.

Tedarikçi Beyanı

Doğrudan nakliyat kuralı ile bağlantılı bir diğer konu olan tedarikçi beyanına burada değinmekte yarar görüyoruz.  

2006/10895 sayılı Bakanlar Kurulu Kararının 69.  maddesine göre Gümrük Birliği kapsamında serbest dolaşımda bulunan ve Pan-Avrupa Menşe Kümülasyon Sistemi, Pan-Avrupa Akdeniz Menşe Kümülasyon Sistemi veya Batı Balkan Menşe Kümülasyon Sistemine taraf ülkelerden biri menşeli eşyanın tercihli menşe statüsü tedarikçi beyanı ile kanıtlanır.

Örneğin, Sırbistan menşeli eşyanın Almanya üzerinden A.TR dolaşıma belgesi eşliğinde geldiği durumlarda ilave gümrük vergisinin ödenmemesi için tedarikçi beyanı ibraz edilmesi gerekmektedir.