Sezai KAYA – Gümrük Müşaviri – Gümrük ve Ticaret Eski Müfettişi

1- GİRİŞ

3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 48. maddesinde, vergisi ödenmeden veya eksik ödenerek yurda sokulan eşyaların hiç alınmamış veya eksik alınmış KDV’leri hakkında Gümrük Kanunundaki esaslara göre işlem yapılacağı, ancak, indirim hakkı tanınan işlemlere konu eşyanın serbest dolaşıma girdiği tarihin içinde bulunduğu veya sonraki vergilendirme dönemlerine ilişkin olarak vergi dairesine verilen beyannamelere göre ödenen katma değer vergisinin (sorumlu sıfatıyla ödenenler hariç), ithalde hiç ödenmemesi veya eksik ödenmesi nedeniyle tahsili gereken katma değer vergisinden düşüleceği hüküm altına alınmıştır.

Bu taktirde, eşyanın ülke içi tedavüle girdiği tarihin içinde bulunduğu veya sonraki vergilendirme dönemlerine ilişkin olarak vergi dairesine verilen beyannamelere göre ödenen katma değer vergisi, ithalde hiç ödenmemesi veya eksik ödenmesi nedeniyle tahsili gereken katma değer vergisinden nasıl düşülecektir?

Yazımızın konusunu bu sorunun cevaplanması ve 1 no.lu KDV beyannamesinde karşılaşılabilecek alternatiflere göre hazırlanmış örnekler yardımıyla konunun açıklanması oluşturmaktadır.

2-DÜŞÜM İŞLEMİ

Yukarıda da bahsedildiği gibi, 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 48. maddesine göre, vergisi ödenmeden veya eksik ödenerek yurda sokulan eşyanın hiç alınmamış veya eksik alınmış Katma Değer Vergisi hakkında 4458 sayılı Gümrük Kanununda belirtilen esaslara göre işlem yapılacak, indirim hakkı tanınan işlemlere konu eşyanın serbest dolaşıma girdiği tarihin içinde bulunduğu veya sonraki vergilendirme dönemlerine ilişkin olarak vergi dairesine verilen KDV beyannamesi ile beyan edilip ödenen katma değer vergisi ithalde hiç ödenmemesi veya eksik ödenmesi nedeniyle tahsili gereken katma değer vergisinden düşülecektir. Düşüm işleminin gerçekleştirilebilmesi için,

-Yükümlüler gümrük idaresince çıkarılan ek tahakkuka ilişkin bilgi ve belgelerle bağlı bulundukları vergi dairelerine başvuracak,

– Vergi Dairesi yaptığı inceleme sonucunda söz konusu ek tahakkukun dahilde verilen KDV beyannamesine istinaden indirim işlemine tabi tutulduğuna dair (ilgili ithalat ve KDV beyannamesi bilgilerini de içeren) ilgili gümrük müdürlüğüne muhatap bir yazı yazacak ve bu sayede gümrük idaresince ek tahakkuktan düşüm yapılabilecektir.

Gelen yazıda yer alan bilgilere dayanarak gümrük idaresince;

1-Mükellefin ilgili dönem veya sonraki dönem KDV beyannamelerindeki ödenecek KDV, ithalde hiç ödenmemesi veya eksik ödenmesi nedeniyle tahsili gereken katma değer vergisinden düşükse aradaki fark kadar ek tahsilat yapılacaktır.

2-Mükellefin KDV beyannamelerinde ödenecek KDV yoksa ithalde hiç ödenmemesi veya eksik ödenmesi nedeniyle tahsili gereken katma değer vergisinin tamamı tahsil edilecektir.

3-Mükellefin ilgili dönem veya sonraki dönem KDV beyannamelerindeki ödenecek KDV, ithalde hiç ödenmemesi veya eksik ödenmesi nedeniyle tahsili gereken katma değer vergisine eşit veya bu vergiden yüksekse herhangi bir vergi tahsilatı yapılmayacaktır.

Mukayese edilecek olursa; 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 51. maddesi uyarınca ek tahakkuku yapılan KDV; eşyanın ithali anında mükellefince gümrük beyannamesi ile gümrüğe beyan edilmiş, ödenmiş olabilirdi. Bu durumda, ödenen KDV’nin indirim konusu yapılacak olması dolayısıyla eşyanın ülke içi tedavüle girdiği tarihin içinde bulunduğu veya sonraki vergilendirme dönemlerine ait KDV beyanlarındaki ödenecek KDV, gümrüğe ödenen ve indirim konusu yapılan KDV tarafından emilecekti (absorbe edilecekti). 3 no.lu ihtimal bir bakıma bu anlama gelmektedir. Bu durum yasa koyucunun indirim mekanizması karşısında bu özel durumda mahsup anlayışını benimsediğini ortaya koymaktadır.

3-ÖRNEKLER

1 no.lu KDV beyannamesinde karşılaşılabilecek alternatiflere göre hazırlanmış örnekler yardımıyla düşüm işleminin nasıl bir etkisinin olacağını açıklayalım.

Veriler: 68.02 tarife pozisyonunda yer alan 100 ton granitin 100.000 TL (1.000 TL/ton) CIF bedelle, 18.000 TL KDV ödenerek ithal edildiğini ve ithalattan 10 gün sonra yapılan denetim esnasında 20.000 TL’lik liman masrafının beyan edilmediğinin tespit edildiğini ve gümrük idaresince ithalat tarihinin rastladığı ayı takip eden ay içerisinde serbest dolaşıma giriş beyannamesi için 3.600 TL ek KDV tahakkuku yapıldığını varsayalım

Örnek 1) İthal edilen granitlerin tamamının 200.000 TL (2.000 TL/ton) bedelle 36.000 TL KDV tahsil edilerek satıldığını varsayalım. Bu durumda firmanın vergi dairesine verdiği KDV beyannamesi aşağıdaki şekilde olacaktır.

Hesaplanan KDV       : 36.000 TL

İndirilecek KDV         : 18.000 TL

Ödenecek KDV         : 18.000 TL

Bu durumda gümrük idaresine mükellef tarafından ödeme yapılmasına gerek bulunmamaktadır. Zira liman faturası gümrükte beyan edilmiş olsaydı, mükellefin 1 no.lu KDV beyannamesi aşağıdaki gibi olacaktı.

Hesaplanan KDV       : 36.000 TL

İndirilecek KDV         : 21.600 TL

Ödenecek KDV         : 14.400 TL

Görüldüğü gibi mükellef gümrük idaresine ödeyeceği KDV’yi indirim mekanizmasının etkisiyle vergi dairesine ödemiş bulunmaktadır.

Örnek 2) İthal edilen granitin sadece 60 tonunun 120.000 TL bedelle (2.000 TL/ton) 21.600 TL KDV tahsil edilerek satıldığını kabul edersek firmanın vergi dairesine verdiği KDV beyannamesi aşağıdaki şekilde olacaktır.

Hesaplanan KDV       : 21.600 TL

İndirilecek KDV         : 18.000 TL

Ödenecek KDV         : 3.600 TL

Bu durumda gümrük idaresine mükellef tarafından ödeme yapılmasına gerek bulunmamaktadır. Zira liman faturası gümrükte beyan edilmiş olsaydı, mükellefin 1 no.lu KDV beyannamesi aşağıdaki gibi olacaktı.

Hesaplanan KDV        : 21.600 TL

İndirilecek KDV         : 21.600 TL

Ödenecek KDV         : 0 TL

Devreden KDV           : 0 TL

Burada da görüldüğü gibi mükellef gümrük idaresine ödeyeceği KDV’yi indirim mekanizmasının etkisiyle vergi dairesine ödemiş bulunmaktadır. 

Örnek 3) İthal edilen granitin sadece 55 tonunun 110.000 TL bedelle (2.000 TL/ton) 19.800 TL KDV tahsil edilerek satıldığını kabul edersek firmanın vergi dairesine verdiği KDV beyannamesi aşağıdaki şekilde olacaktır.

Hesaplanan KDV       : 19.800 TL

İndirilecek KDV         : 18.000 TL

Ödenecek KDV         : 1.800 TL

Bu durumda gümrük idaresine mükellef tarafından ödeme yapılmasına gerek bulunmaktadır. Ancak dahilde ödediği KDV ile gümrük idaresi tarafından tebliğ edilen ek KDV tahakkuku arasındaki farkı ödeyecektir. Zira liman faturası gümrükte beyan edilmiş olsaydı mükellefin 1 no.lu KDV beyannamesi aşağıdaki gibi olacaktı.

Hesaplanan KDV       : 19.800 TL

İndirilecek KDV         : 21.600 TL

Ödenecek KDV         : 0 TL

Devreden KDV           : 1.800 TL

Burada da görüldüğü gibi mükellef 1.800 TL devreden KDV beyan etmek yerine 1.800 TL ödenecek KDV beyan etmiştir. Bu demektir ki, mükellef gümrük idaresine ödemesi gerektiği 3.600 TL KDV’nin 1.800 TL’sini indirim mekanizmasının etkisiyle vergi dairesine ödemiş bulunmaktadır. Bu nedenle kalan 1.800 TL KDV gümrük idaresine ödenmek zorundadır. 

Örnek 4) İthal edilen granitin sadece 50 tonunun 100.000 TL bedelle (2.000 TL/ton) 18.000 TL KDV tahsil edilerek satıldığını kabul edersek firmanın vergi dairesine verdiği KDV beyannamesi aşağıdaki şekilde olacaktır.

Hesaplanan KDV       : 18.000 TL

İndirilecek KDV         : 18.000 TL

Ödenecek KDV         : 0 TL

Devreden KDV           : 0 TL

Bu durumda gümrük idaresine mükellef tarafından ek tahakkuku yapılan KDV’nin tamamı ödenecektir. Zira liman faturası gümrükte beyan edilmiş olsaydı, mükellefin 1 no.lu KDV beyannamesi aşağıdaki gibi olacaktı.

Hesaplanan KDV       : 18.000 TL

İndirilecek KDV         : 21.600 TL

Ödenecek KDV          : 0 TL

Devreden KDV           : 3.600 TL

Görüldüğü gibi bu durumda ne gümrüğe ne de vergi dairesine KDV ödenmiş bir KDV vardır. Bu nedenle, gümrük idaresince yapılan ek tahakkukun tamamı ödenmek zorundadır.

Örnek 5) İthal edilen granitin sadece 20 tonunun 40.000 TL bedelle (2.000 TL/ton) 7.200 TL KDV tahsil edilerek satıldığını kabul edersek firmanın vergi dairesine verdiği KDV beyannamesi aşağıdaki şekilde olacaktır.

Hesaplanan KDV       : 7.200 TL

İndirilecek KDV         : 18.000 TL

Ödenecek KDV         : 0 TL

Devreden KDV          : 10.800 TL

Bu durumda da gümrük idaresine mükellef tarafından ek tahakkuku yapılan KDV’nin tamamı ödenecektir. Zira liman faturası gümrükte beyan edilmiş olsaydı, mükellefin 1 no.lu KDV beyannamesi aşağıdaki gibi olacaktı.

Hesaplanan KDV       : 7.200 TL

İndirilecek KDV         : 21.600 TL

Ödenecek KDV         : 0 TL

Devreden KDV           : 14.400 TL

Görüldüğü gibi bu durumda da ne gümrüğe ne de vergi dairesine ödenmiş bir KDV vardır. Bu nedenle, gümrük idaresince yapılan ek tahakkukun tamamı ödenmek zorundadır.

4-SONUÇ

Ticari işlem silsilesinin her aşamasında yaratılan katma değeri vergilendirmeyi amaçlayan KDV sistematiği; bir öncekinde ödenen KDV’nin bir sonraki aşamada tahsil edilen KDV’den indirilmesi esasına dayanmak suretiyle nihai tüketicinin ödediği bir vergi halini alır. Basit bir matematiksel işlemden ibaret olan söz konusu mekanizma Kanun’un 48. maddesine de tesir ederek düşüm imkânını getirmiş ve mükerrer vergilendirmenin önüne geçmiştir.

Bu husus yukarıda örnekler yardımıyla etraflıca irdelendiğinden gelinen aşamada şu değerlendirmeyi yaparak konuya noktayı koymak yerinde olacaktır. Eksik veya hiç ödenmeyen KDV için, ilgili dönem veya sonraki dönemdeki tüm işlemlerin esas alındığı KDV beyannamesinde yer alan ödenecek KDV’den mahsup imkanı tanınması kanaatimizce KDV sistematiğine uygun bir vergi düzenlemesi değildir. Bunun yerine bu mahsup imkanının ithal edilen eşyaya hasredildiği bir kural daha yerinde bir düzenleme olacaktır. Bir başka ifadeyle, eksik alınan KDV sadece, ilgili malın satışı dolayısıyla tahsil edilmiş bulunan “hesaplanan KDV” den mahsup edilebilmelidir.

Gümrük Dünyası Dergisinde yayınlanmıştır.