Sezai KAYA, Gümrük Müşaviri, Gümrük ve Ticaret Eski Müfetttişi
16.11.2020

Bu yazımızın konusunu gümrükte tahakkuk ve tahsil edilen vergilerin geri verilmesi ve kaldırılması oluşturmaktadır.

TANIM

4458 sayılı Gümrük Kanunu'nun 210. maddesine göre;

a) “Geri verme” deyimi, ödenmiş olan gümrük vergilerinin tamamen veya kısmen geri ödenmesi,

b) “Kaldırma” deyimi, henüz ödenmemiş olan gümrük vergilerinin tamamen veya kısmen alınmamasına karar verilmesi,

Anlamına gelir.

Bu tanımlamalardan anlaşılacağı üzere tahsil edilmiş vergilerin geri verilmesi, henüz tahsil edilmemiş ama tahakkuk etmiş vergilerin kaldırılması söz konusudur.

Gümrük vergilerinin geri verilmesi veya kaldırılmasına ilişkin hükümler para cezaları için de uygulanmaktadır. Başka bir ifadeyle, gümrük vergilerinin geri verilmesine ilişkin usül ve esaslar para cezaları için de söz konusudur. 

1) TORBA HÜKÜMLERE GÖRE GERİ VERME KALDIRMA (KANUN 211. MADDE)

4458 sayılı Gümrük Kanunu'nun 211. maddesi torba bir maddedir. Yazımızın ilerleyen safhalarında anlatılacak olan geri verme kaldırma işlemleri belirli olayların ve şartların tarif edildiği düzenlemelerdir. Oysa 211. madde kapsamında yapılacak olan geri verme ve kaldırma işlemleri herhangi bir sınırlama olmaksızın ödenmemesi veya tahakkuk ettirilmemesi gereken vergilere ilişkindir.

Kanun’un mezkûr maddesine göre kanunen ödenmemeleri gerektiği halde ödenmiş olduğu belirlenen gümrük vergileri geri verilir. Kanunen tahakkuk ettirilmemeleri gerektiği halde tahakkuk ettirilen gümrük vergileri kaldırılır.

Kanunen ödenmemesi veya tahakkuk ettirilmemesi gereken gümrük vergileri ilgili kişinin kasten yaptığı bir tahrifat sonucunda ödenmiş veya tahakkuk ettirilmişse, bu vergilerin geri verilmesine veya kaldırılmasına ilişkin talepler kabul edilmez.    

Süre

Kanunen ödenmemeleri gereken gümrük vergileri, söz konusu vergilerin yükümlüye tebliğ edilmesi ve ilgilinin 3 yıl içinde gümrük idaresine müracaatı üzerine geri verilir veya kaldırılır.

Kaldırma işlemi için 3 yıllık bir süre öngörülmemesinin sebebi, tahakkuk eden vergilerin Kanun’da yazan süreler (20-45 ve 30 gün) içinde ödenme zorunluluğunun bulunmasıdır. Bahse konu süreler içerisinde vergilerin ödenmediği durumlarda eşyalar tasfiyelik hale gelecektir.

Örnekler

– % 8 orandan beyan edilmesi gereken KDV’nin %18 orandan beyan edilmesi

– GTİP itibariyle ÖTV listesinde bulunan ancak eşyanın tanımı itibariyle ÖTV’ye tabi olmaması ancak sehven ÖTV’nin ödenmesi. Örneğin 8507 tarifesi ÖTV eki listelerde bulunmaktadır ancak bu tarifede yer alan yalnız elektrik motorlu taşıt araçlarının motorunu çalıştırmaya mahsus olanlar ÖTV’ye tabidir. Buna rağmen ithal edilen eşya böyle olmadığı halde beyanname yazma programının otomatik ÖTV hesapladığı ve bunun fark edilmeyerek ödendiği durumlarda yersiz ödenen ÖTV 4458 sayılı Gümrük Kanunu'nun 211. maddesine göre geri verilebilecektir.

– GTİP itibariyle ADV’ye tabi olan eşyalarda bazı göndericilerin ADV oranları sıfır olabilmektedir. Bu gibi durumlarda üretici belgesi sunulduğunda ADV ödenmemektedir. Üretici belgesi sunulmasına karşın sehven ödenen ADV 4458 sayılı Gümrük Kanunu'nun 211. maddesine göre geri verilebilecektir.

– Fatura kalem kıymetlerinin karıştırılarak beyanname kalemlerinde yanlış eşleştirme yapılması sonucunda fazladan ödenen vergiler 4458 sayılı Gümrük Kanunu'nun 211. maddesine göre geri verilebilecektir.

– Döviz cinsinin yanlış beyan edilmesi nedeniyle gereğinden fazla vergi ödenmesi veya tahakkuk ettirilmesi halinde fazladan ödenen vergiler 4458 sayılı Gümrük Kanunu'nun 211. maddesine göre geri verilebilecektir.

– Telafi edici vergisi ödenmiş ihracat beyannamelerinin sonradan herhangi bir sebeple iptal edilmesi, ihracatçı birliği genel sekreterliklerince ihracat taahhüdünün kapatılmasında kullanılmaması halinde fazladan ödenen vergiler 4458 sayılı Gümrük Kanunu'nun 211. maddesine göre geri verilebilecektir.

– Dahilde İşleme Rejimi kapsamında yapılan ihracat sırasında tahsil edilmiş Telafi Edici Verginin konusu olan üçüncü ülke menşeli eşya girdisinin gerçekte beyan edilenden daha az miktarda kullanıldığının sonradan anlaşılması halinde fazladan ödenen vergiler 4458 sayılı Gümrük Kanunu'nun 211. maddesine göre geri verilebilecektir.

– Telafi edici vergisi ödenmiş olan ihracatlar konusu eşyalar için düzenlenen A.TR veya EUR.1 belgelerinin usulüne uygun bir şekilde düzenlenmemiş olması ya da düzenlenmemesi gerektiği halde düzenlenmesi nedeniyle karşı ülke makamları tarafından söz konusu belgelerin kabul edilmemesi halinde fazladan ödenen vergiler 4458 sayılı Gümrük Kanunu'nun 211. maddesine göre geri verilebilecektir.

Resen Geri Verme

4458 sayılı Gümrük Kanunu'nun 211. Maddesine göre kontrol ve denetleme sonucunda, geri verme veya kaldırma hallerinden birinin tespiti durumunda, aynı süre (3 yıl) içinde geri verme veya kaldırma işlemi doğrudan yapılır.

Yukarıda verilen örneklerin idare tarafından tespit edildiği durumlarda fazladan ödenen vergilerin resen geri verilmesi söz konusu olacaktır.     

2) BEYANNAME İPTALİ NEDENİYLE GERİ VERME KALDIRMA (KANUN 212. MADDE)

4458 sayılı Gümrük Kanunu'nun 212. maddesine göre, bir gümrük beyannamesine dayanılarak ödenmiş olan gümrük vergileri bu beyannamenin iptal edilmesi üzerine ilgilinin talebiyle geri verilir. Bu istemin, gümrük beyannamesinin iptal edilmesi amacıyla müracaatta bulunulması için öngörülen süreler içerisinde yapılması gerekir.

Süre

Eşyanın Tesliminden Önce

Bilindiği gibi 4458 sayılı Gümrük Kanunu'nun 46. maddesine göre özet beyan kapsamındaki eşyaya,

a) Denizyolu ile gelen eşya için, özet beyan verildiği tarihten itibaren 45 gün,

b) Diğer bir yolla gelen eşya için, özet beyanın verildiği tarihten itibaren 20 gün,

İçinde gümrükçe onaylanmış bir işlem veya kullanım tayin edilmek zorundadır.

Kanun’un 70/2. maddesine göre de gümrük antrepolarında bulunan eşya için, gümrükçe onaylanmış bir işlem veya kullanım tayin edilmesine ilişkin beyanname verilmesi halinde, gümrük işlemlerinin beyannamenin tescil tarihinden itibaren 30 gün içinde bitirilmesi gerekir. 

Gümrük Yönetmeliği’nin 499 maddesine göre, gümrük beyannamesinin iptalinin eşyanın tesliminden önce yapılması halinde ödenmiş gümrük vergilerinin geri verilmesine ilişkin talebin yukarıda sayılan 20 – 45 ve 30 günlük süreler içerisinde yapılması gerekmektedir.

Eşyanın Tesliminden Sonra

Gümrük Yönetmeliği’nin 124, 125, 127 ve 129. maddelerine göre eşyanın tesliminden sonra beyannamenin iptal durumlarında iptal talebinin ilgili maddelerde belirtilen sürelerde yapılması halinde beyanname dolayısıyla ödenen vergileri geri verilebilecektir.

Buna göre;

– Eşyanın yanlış rejimde beyan edilmesi nedeniyle eşyanın tesliminden sonra beyannamenin iptaline ilişkin taleplerin beyannamenin tescil edildiği tarihten itibaren 3 ay içerisinde yapılması gerekir.

– Başka eşyanın beyan edilmesi nedeniyle eşyanın tesliminden sonra beyannamenin iptaline ilişkin taleplerin beyannamenin tescil edildiği tarihten itibaren 3 ay içerisinde yapılması gerekir.

– İhracat vergilerine, ithalat vergisinin geri ödenmesi başvurusuna, ihracat iadesine veya ihracata bağlı diğer önlemlere konu eşya için, söz konusu eşya geçici depolama yerlerine konulmuşsa 1 aylık (3 aylık ek süre alınabilir) süre içerisinde, geçici depolama yerlerine konulmamışsa 2 aylık (2 aylık ek süre alınabilir) içerisinde iptal başvurusunun yapılması gerekir.

– Posta veya hızlı kargo taşımacılığı yoluyla gelen eşyanın tesliminden sonra iade edilmesinin söz konusu olması halinde, beyan sahibinin beyannamenin tescil edildiği tarihten itibaren 3 ay içerisinde başvuruda bulunması ve eşyanın gerçek tedarikçisine ya da tedarikçisi tarafından tayin edilen adrese geri gönderilmesi şartıyla beyanname iptal edilir.    

Örnekler

– Geçici ithalat rejimi kapsamında ithal edilmesi gereken eşya için yanlışlıkla serbest dolaşıma giriş beyannamesi verilmiş olması

– Yatırım teşvik belgesi kapsamında ithal edilmesi gereken eşya için yanlışlıkla serbest dolaşıma giriş beyannamesi verilmiş olması

3) SÖZLEŞME HÜKÜMLERİNE AYKIRI VEYA KUSURLU EŞYADA GERİ VERME KALDIRMA (KANUN 213. MADDE)

4458 sayılı Gümrük Kanunu'nun 213. maddesine göre beyannamenin tescili tarihi itibariyle, kusurlu veya sözleşme hükümlerine aykırı olduklarından bahisle, ithalatçı tarafından kabul edilmeyen eşyaya ilişkin ithalat vergileri geri verilir veya kaldırılır. Kusurlu eşyaya, teslimden önce hasar gören eşya da dahildir.

Bu tür eşyaya ilişkin ithalat vergilerinin geri verilmesi veya kaldırılması aşağıdaki koşullara bağlıdır.

– Kusurlu veya sözleşme hükümlerine aykırı olduklarının tespiti için gerekli olan ilk kullanım dışında eşyanın kullanılmamış olması

– Eşyanın Türkiye Gümrük Bölgesi dışına ihraç edilmesi

2 Seri No.lu Gümrük Genel Tebliğine (Mahrece İade) göre bu tür eşyanın vergilerin geri verilmesi veya kaldırılması ile eşyanın geri gönderilmesinin talep edilmiş olması halinde, söz konusu eşya mahrecine iade edilmek üzere gümrük idaresinin gözetimine alınır.

Kullanılmamış olduğu (bir defa kullanılması ile tüketilen eşya hariç olmak üzere) idarece tespit edilemeyen eşya, Ticaret ve Sanayi Odası veya Sanayi Odasının ekspertiz incelemesine tabi tutulur. Düzenlenecek ekspertiz raporu ile mahrece iadeye konu eşyanın kullanılmamış olduğunun tevsik edilmesini müteakip mahrecine iade edilir.

Aşağıdaki hallerde söz konusu ekspertiz raporu aranmaz.

– Vergilerin geri verilmesi veya kaldırılması talebinde bulunulmaksızın geri gönderilmek istenilmesi halinde,

– Eşyanın kullanılmamış olduğunun idarece tespit edilebilmesi halinde

Süre

Kanun’nun 213. maddesi uyarınca geri verilecek veya kaldırılacak gümrük vergileri için vergilerin yükümlüye tebliği tarihinden itibaren bir yıl içerisinde gümrük idaresine müracaat edilmesi gerekir.

Vergilerin geri verilmeyeceği veya kaldırılmayacağı haller

Gümrük Yönetmeliği’nin 501. maddesine göre gümrük vergileri;

a) Bir alıcı ile satıcı arasında yapılan sözleşmenin, özellikle fiyat da dahil olmak üzere şartları belirlenirken eşyanın kusurlu mahiyetinin dikkate alınması,

b) Eşyanın kusurlu olduğu veya sözleşmenin şartlarına uygun olmadığı teyit edildikten sonra ithalatçı tarafından satılması,

Hallerinde, Kanunun 213’üncü maddesi çerçevesinde geri verilmez veya kaldırılmaz.

Örnekler

– Yanlış yükleme nedeniyle sipariş edilenden farklı bir eşyanın gelmesi

– Firma deposuna boşaltma esnasında ithal edilen monitörlerin camlarının kırık olduğunun anlaşılması

4) CUMHURBAŞKANINCA BELİRLENEN HALLERDE GERİ VERME KALDIRMA (KANUN 214. MADDE)

4458 sayılı Gümrük Kanunu'nun 214. maddesine göre Cumhurbaşkanı tarafından belirlenecek hallerde geri verilir veya kaldırılır.

Bu halller 15481 sayılı Karar’ın 118. maddesinde sayılmaktadır.  Karar’ın 119. maddesinde ise vergilerin geri verilmesi için gereken şartlar sayılmaktadır. Söz konusu şartlar aşağıda parantez içinde belirtilmektedir.

Buna göre gümrük vergileri;

a) İthalat vergilerinden kısmi veya tam muafiyet öngören bir gümrük rejimi altında veya nihai kullanımları nedeniyle tercihli bir tarife uygulanmak suretiyle serbest dolaşıma girmiş iken çalınan eşyanın bulunarak yeniden tabi olduğu gümrük rejimi altına alınması.

b) İthalat vergilerinden kısmi veya tam muafiyet uygulanmak suretiyle ithal edilmesi gereken bir rejime tabi iken yanlışlıkla başka bir rejime tabi tutulan eşyanın, kasıt bulunmadığının tespiti kaydıyla bu durumun anlaşılmasıyla birlikte tabi olması gereken gümrük rejimi altına alınması.

(Bu eşyanın yeniden tabi olması gereken gümrük rejimi altına alınmadan ihraç edilmişse, vergilerin geri verilmesi veya kaldırılması Kanunun 212. maddesinde yer alan diğer şartların yerine getirilmiş olması kaydıyla mümkündür)

c) Türkiye Gümrük Bölgesinde serbest dolaşıma girmiş bulunan eşyanın teslimi esnasında veya sonrasında ortaya çıkan kusurlarının giderilmesi ya da ithallerine esas teşkil eden sözleşme hükümlerinin yerine getirilmesi amacıyla hariçte işleme rejimi kapsamında bedelsiz olarak yabancı ülkedeki satıcısına geri gönderildiği durumlarda, satıcı tarafından, eşyanın kusurlarının giderilmemesi ya da bu şekildeki işlemin ekonomik olmaması nedeniyle daimi olarak kendisinde kalmasına karar verilmesi.

ç) Vergiye tabi bir gümrük rejimi altında Türkiye Gümrük Bölgesinde serbest dolaşıma girmiş bulunan eşyanın adli makamlarca iç piyasada satışının yasaklanmış olması nedeniyle; eşyanın Türkiye Gümrük Bölgesinden yeniden ihraç edilmesi veya gümrük idaresinin kontrolü altında imha edilmesi ve eşyanın Türkiye Gümrük Bölgesinde kullanılmadığının tespit edilmesi.

(Geri verme veya kaldırma; söz konusu eşyanın imha edilmesi, yabancı bir ülkeye ihraç edilmesi, ihraç amacıyla transit veya gümrük antrepo rejimine tabi tutulması veya serbest bölgeye konulması halinde mümkündür.)

d) Vergiye tabi bir gümrük rejimi altında Türkiye Gümrük Bölgesine giren bir eşyanın, beyan sahibinin hatasından kaynaklanmayan bir nedenle alıcısına tesliminin mümkün olmaması.

(Geri verme veya kaldırma; söz konusu eşyanın imha edilmesi, yabancı bir ülkeye ihraç edilmesi, ihraç amacıyla transit veya gümrük antrepo rejimine tabi tutulması veya serbest bölgeye konulması halinde mümkündür.)

e) Gönderen kişi tarafından eşyanın yanlış adrese gönderilmesi,

(Geri verme veya kaldırma; söz konusu eşyanın imha edilmesi, yabancı bir ülkeye ihraç edilmesi, ihraç amacıyla transit veya gümrük antrepo rejimine tabi tutulması veya serbest bölgeye konulması halinde mümkündür. Ayrıca, bu eşyaya ait vergilerin geri verilmesi veya alınmaması, eşyanın yabancı ülkedeki satıcısına veya satıcısının gösterdiği adrese ihraç edilmesi şartıyla mümkündür.)

f) Sipariş verilirken yapılan hata nedeniyle eşyanın, alıcısı tarafından amaçlanan kullanıma uygun bulunmaması.

(Geri verme veya kaldırma; söz konusu eşyanın imha edilmesi, yabancı bir ülkeye ihraç edilmesi, ihraç amacıyla transit veya gümrük antrepo rejimine tabi tutulması veya serbest bölgeye konulması halinde mümkündür.)

g) Vergiye tabi bir gümrük rejimi altında Türkiye Gümrük Bölgesine giren eşyanın, bu tarihte yürürlükte bulunan mevzuat çerçevesinde dahilde kullanım veya satışının mümkün olmaması nedeniyle, alıcısı tarafından amaçlanan kullanıma uygun bulunmaması.

(Geri verme veya kaldırma; söz konusu eşyanın imha edilmesi, yabancı bir ülkeye ihraç edilmesi, ihraç amacıyla transit veya gümrük antrepo rejimine tabi tutulması veya serbest bölgeye konulması halinde mümkündür.)

ğ) Vergiye tabi bir gümrük rejimi altında Türkiye Gümrük Bölgesinde serbest dolaşıma girmiş bulunan eşyanın, kamu kurum ve kuruluşlarının tasarrufları sonucunda kullanımının önemli ölçüde kısıtlanmış veya yasaklanmış olması.

(Geri verme veya kaldırma; söz konusu eşyanın imha edilmesi, yabancı bir ülkeye ihraç edilmesi, ihraç amacıyla transit veya gümrük antrepo rejimine tabi tutulması veya serbest bölgeye konulması halinde mümkündür.)

h) Yürürlükteki mevzuat gereğince gümrük vergilerinden kısmi veya tam muafiyet uygulanmak suretiyle ithal edilmesi gereken eşya için ilgili kişiye atfedilecek bir hata olmaksızın gümrük idaresince vergi tahakkuk ettirilmiş olması.

(Geri verme veya kaldırma; söz konusu eşyanın imha edilmesi, yabancı bir ülkeye ihraç edilmesi, ihraç amacıyla transit veya gümrük antrepo rejimine tabi tutulması veya serbest bölgeye konulması halinde mümkündür.)

ı) Vergiye tabi bir gümrük rejimi altında Türkiye Gümrük Bölgesine giren eşyanın, ithale esas teşkil eden sözleşme hükümlerine göre teslimi gereken tarihten sonra alıcıya ulaşmış olması,

(Geri verme veya kaldırma; söz konusu eşyanın imha edilmesi, yabancı bir ülkeye ihraç edilmesi, ihraç amacıyla transit veya gümrük antrepo rejimine tabi tutulması veya serbest bölgeye konulması halinde mümkündür.)

i) Türkiye Gümrük Bölgesinde satışı mümkün olmayan eşyanın, bedelsiz olarak yabancı memleketlerde sosyal, kültürel, hayri ve sıhhi maksatlarla kurulmuş dernek, vakıf ve teşekküllerin Türkiye Gümrük Bölgesinde temsil edildikleri kamu kurum ve kuruluşları ile kamu yararına çalışan dernekler ve Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tanınan vakıflara ya da benzeri eşyanın, gümrük vergilerinden muaf olarak Türkiye Gümrük Bölgesine ithal etme hakkı bulunan bahsi geçen kurum ve kuruluşlara devredilmesi.

(Geri verme veya kaldırma; söz konusu eşyanın imha edilmesi, yabancı bir ülkeye ihraç edilmesi, ihraç amacıyla transit veya gümrük antrepo rejimine tabi tutulması veya serbest bölgeye konulması halinde mümkündür.)

j) Yükümlü tarafından eşyanın tercihli rejim uygulanmak suretiyle serbest dolaşıma girmesini sağlayan menşe şahadetnamesi, dolaşım belgesi veya benzeri geçerli bir belge ibraz edilmesi,

(Bu vergilerin geri verilmesi veya kaldırılmasına esas teşkil olmak üzere ibraz edilen belgelerin söz konusu eşya ile ilgili olması ve tercihli tarife uygulanmasına ilişkin diğer tüm şartları taşıması gerekir. Bu durumda, vergilerin geri verilmesi veya kaldırılması için eşyanın gümrük idaresine sunulması şarttır. Eşyanın gümrük idaresine sunulamadığı durumlarda, ibraz edilen belgelerin söz konusu eşya ile ilgili olduğunun tevsiki gerekir.)

k) Taşıma aracının varış yerinde açılamaması dolayısıyla boşaltılmasının mümkün olmaması nedeniyle eşyanın iade edilmesi.

Yukarıda parantez içinde belirtilen şartlara ilave olarak;

– İthalat vergilerinin geri verilmesi veya kaldırılması, eşyanın yabancı bir ülkeye ihraç edilmeden önce Türkiye Gümrük Bölgesi içinde kullanılmamış ve satılmamış olması şartına bağlıdır.

– Gümrük vergilerinin geri verilmesi veya kaldırılabilmesi için, ihracı öngörülen eşyanın Türkiye Gümrük Bölgesinden fiili ihracatının gerçekleştirildiğine; imhası öngörülen eşyanın gümrük denetimi altında imha edildiğine dair tevsik edici tüm bilgi ve belgenin ibrazı gerekir.

Süre

Bu maddede belirlenen geri verme ve kaldırma işlemleri, gümrük vergilerinin yükümlüye tebliği tarihinden itibaren bir yıl içinde ilgili gümrük idaresine başvurulması üzerine yapılır.

Örnekler

– A.TR dolaşım belgesinin ithalattan sonra sunulması

5) MENŞE VEYA DOLAŞIM BELGELERİNİN SONRADAN VERİLMESİ

Gümrük Yönetmeliği 38/3. maddesine göre, menşe esaslı ticaret politikası önlemleri, ilave gümrük vergisi veya ek mali yükümlülük gibi diğer mali yükümlülüklerin beyan edilerek ödenmesi halinde, beyannamenin tescil tarihinden itibaren altı aylık süreyi aşmamak üzere menşe şahadetnamesi ile gümrük idaresine başvurulması halinde, tahsil edilen tutar geri verilmektedir. Mücbir sebep halleri saklı kalmak ve bitiminden önce başvurmak kaydıyla bu süre gümrük idare amirince en fazla otuz gün uzatılabilir

Öte yandan; 4458 sayılı Gümrük Kanunu'nun 214 ve 15481 sayılı Karar’ın 118. maddesine göre tarafından eşyanın tercihli rejim uygulanmak suretiyle serbest dolaşıma girmesini sağlayan menşe şahadetnamesi, dolaşım belgesi veya benzeri geçerli bir belge ibraz edilmesi halinde vergilerin geri verileceği yukarıda belirtilmiştir.

Sunulacak Belgede Yapılacak Kontroller

2 Seri No.lu Gümrük Genel Tebliği (Tahsilat İşlemleri) 37. maddesine göre menşe ve dolaşım belgelerinin sonradan ibraz edilmesi sebebiyle geri verme talep edilmesi halinde ilgili gümrük idaresi tarafından;

a) Geri verme veya kaldırma başvurusu formu ekinde yer alan dolaşım veya menşe belgelerinin, geri vermeye konu eşyaya ait serbest dolaşıma giriş beyannamesinin tescil edildiği tarihte söz konusu eşyanın tercihli tarife uygulamasından yararlanabilir durumda olduğunu ispatlar nitelikte olup olmadığı,

b) Dolaşım veya menşe belgelerinin özellikle geri vermeye konu eşya için düzenlenip düzenlenmediği,

c) Geri vermeye konu eşyanın tercihli tarifeden yararlanabilmesi için gerekli tüm şartların sağlanıp sağlanmadığı,

hususları kontrol edilir.

Geri Verme veya Kaldırmaya Konu Edilemeyecek Talepler

2 Seri No.lu Gümrük Genel Tebliği’nin (Tahsilat İşlemleri) 38. maddesine göre geri verme veya kaldırma talepleri;

a) Menşe ve dolaşım belgelerinin mahreç ülkeler nezdinde sonradan kontrole tabi tutulmasına karşın ilgili mevzuatında öngörülen süreler içinde sonuç alınamaması,

b) Menşe ve dolaşım belgelerinin sonradan ibrazının öngörüldüğü haller hariç, vergilendirmeyi doğrudan etkileyen diğer belgelerin sonradan ibrazı,

c) Kıymet kriterli gözetim uygulamalarında, yükümlünün kendi isteğiyle ilgili gözetim tebliğinde belirlenen eşik kıymet üzerinden beyan yapılması,

Hallerinde reddedilir.

6) KDV’NİN GERİ VERİLMESİ KALDIRILMASI

KDV Uygulama Genel Tebliği’nin “C-1.1.2. Fazla veya Yersiz Hesaplanan ve Hazineye Ödenen Verginin İadesi” başlıklı kısmına göre ithalat sırasında fazla veya yersiz uygulanan vergiler, 3065 sayılı Kanunun 48 inci maddesi hükmüne göre; indirim hakkına sahip olmayanlara Gümrük Kanunu’na göre iade olunacaktır.

İthalat sırasında fazla veya yersiz uygulanan verginin indirim hakkına sahip mükelleflere iadesi, mükellefin beyanlarının düzeltilmesi üzerine bağlı olduğu vergi dairesince gerçekleştirilir. Bunun için, indirim hakkına sahip mükellef, gümrük idaresine bir dilekçe ile başvurarak, gümrük idaresi fazla veya yersiz tahsil ettiği vergi tutarını mükellefin vergi dairesine doğrudan göndereceği bir yazı ile bildirir. Vergi dairesi bu yazı üzerine iade talebini sonuçlandırır.

İndirim hakkına sahip mükelleflerin ithalat matrahında, ithalat işleminden sonra meydana gelen azalmalar (transfer fiyatlandırması yoluyla örtülü kazanç dağıtıldığının tespit edildiği durumlar dâhil) nedeniyle fazla veya yersiz ödenen vergiler, bu mükellefler tarafından indirim hesaplarına alındığından iade edilmez. İthalat sırasında fazla veya yersiz ödenen bu vergiler ile ilgili olarak indirim hesaplarında herhangi bir düzeltme yapılmasına gerek bulunmamaktadır.

7) ÖTV’NİN GERİ VERİLMESİ KALDIRILMASI

ÖTV’nin geri verilmesine ve kaldırılmasına ilişkin hükümlere geçmeden önce ithale konu eşyada ÖTV’yi tahsile yetkili daireleri belirtmekte fayda bulunmaktadır.

Tahsile Yetkili Daireler

4760 Sayılı Özel Tüketim Vergisi’nin 1. maddesine göre Kanunu’na ekli malların ithal edilmesi halinde,

(I) sayılı listedeki malların özel tüketim vergisi vergi dairesine,

(II) sayılı listedeki mallardan kayıt ve tescile tabi olanların özel tüketim vergisi vergi dairesine,

(II) sayılı listedeki mallardan kayıt ve tescile tabi olmayanlar ile (III) ve (IV) sayılı listelerdeki malların özel tüketim vergisi gümrüğe,

Ödenmektedir.

Geri Verme ve Kaldırma

ÖTV Uygulama Genel Tebliğlerine göre, ithalat esnasında (II) sayılı listedeki mallardan kayıt ve tescile tabi olmayanlar ile (III) ve (IV) sayılı listelerdeki malların özel tüketim vergisi gümrüğe ödendiği için bu esnada fazla veya yersiz tahsil edilen ÖTV, Gümrük Kanunu’na göre bu vergiye muhatap olanlara iade edilir.

Vergi dairesince tahsil edilmesi gereken ÖTV gümrük idaresince tahsil edilmişse bu vergiler de Gümrük Kanunu’na göre iade edilir.

8) DAMGA VERGİSİNİN GERİ VERİLMESİ KALDIRILMASI

Damga vergisi 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nu hükümlerine tabi olduğundan gümrük idaresine fazla ve yersiz ödenen damga vergisinin 4458 sayılı Gümrük Kanunu'na göre geri verilemeyeceği değerlendirilmektedir.

9) GERİ VERME VE KALDIRMAYA YETKİLİ MAKAMLAR

Gümrük Yönetmeliği’nin 500. maddesine göre;

Gümrük vergilerinin;

a) 500.000 TL’ye kadar olan geri verme veya kaldırma işlemlerini yapmaya ilgili gümrük müdürlükleri,

b) 5.000.000 TL’ye kadar olan geri verme veya kaldırma işlemlerini yapmaya gümrük ve dış ticaret bölge müdürlükleri,

c) 5.000.000 TL’nin üstündeki geri verme veya kaldırma işlemlerini yapmaya ise Bakanlık,

yetkilidir. Bu rakamlar 2020 yılı için geçerlidir.

11) GERİ VERME VEYA KALDIRMA İŞLEMİNE TABİ OLMAYACAK GÜMRÜK VERGİLERİ MİKTARI

4458 sayılı Gümrük Kanunu'nun 215. maddesi maddesinde yer alan geri verme veya kaldırma işlemine tabi olmayacak gümrük vergileri miktarı 20 Türk Lirasıdır.

12) VERGİ DAİRESİNE BİLDİRİM

Gümrük Yönetmeliği’nin 505/3. maddesine göre gümrük vergileri, yükümlülerin dahili vergiler açısından gider kalemi olması nedeniyle, nakden veya mahsup suretiyle geri verilmesine karar verilen gümrük vergileri, yükümlünün bağlı bulunduğu vergi dairesine bildirilir.

13) BAŞVURU

Gümrük Yönetmeliğinin 502/1 maddesine göre gümrük vergilerinin ve para cezalarının geri verilmesi veya kaldırılması başvurusu, bu vergileri ve cezaları ödeyen veya ödemekle yükümlü olan kişi veya bunların temsilcileri veya hak ve yükümlülükleri devralan kişi tarafından Yönetmelik Ek-78’de yer alan Geri Verme veya Kaldırma Başvurusu Formu ile elektronik olarak ilgili gümrük idarelerine yapılmak zorundadır. Bu Forma gerekli belgelerin de elektronik ortamda eklenmesi gerekmektedir.

Başvuru sayfasına ulaşmak için buraya tıklayınız

Kılavuza ulaşmak için buraya tıklayınız

14) KARAR ALMA SÜRESİ

2 Seri No.lu Gümrük Genel Tebliği (Tahsilat İşlemleri) 31/4. maddesine göre, geri verme başvurularının, otuz günlük süre içerisinde sonuçlandırılması, eğer bu süreye uyulamıyorsa, sürenin dolmasından önce, süre aşımını gerekli kılan gerekçeler ile talep hakkında karar vermek için gerekli görülen ek süreyi de belirterek yükümlüye bildirimde bulunulması gerekir.

15) GERİ VERİLECEK VERGİNİN MUACCEL HALE GELEN BORÇTAN MAHSUP EDİLMESİ

2 Seri No.lu Gümrük Genel Tebliği (Tahsilat İşlemleri) 39. maddesine göre geri verilmesi gereken amme alacakları ile ilgili olarak gümrük idaresine yapılacak başvurular, geri verme talepli veya geri verilmesi gereken amme alacağının Ticaret Bakanlığına muaccel (ödenmesi gereken aşamaya gelmiş) hale gelmiş borçlarına mahsup edilmesi talepli olması gerekir. Bu nedenle, geri verme başvurusu yapanlardan, Ticaret Bakanlığına kesinleşmiş borcu olup olmadığı hususunda ek-9’da yer alan örneğe uygun bir yazı ile bildirimde bulunmaları istenir.

Gümrük idaresince geri verme yapılabilmesi için, yükümlünün 6183 sayılı Kanun kapsamında gümrük idarelerine muaccel hale gelmiş borcunun bulunmaması gerekir.

Amme alacağının geri verilmesinde gümrük idaresince öncelikle yükümlünün Bakanlığa bağlı tahsil dairelerine olan muaccel borçlarına mahsup yapılır, mahsup sonrası kalan bir tutar bulunması halinde ise bu tutar, Maliye Bakanlığına bağlı tahsil dairelerine olan muaccel borçlarına mahsup edilir.

16) YARGI KARARLARININ UYGULANMASI

2 Seri No.lu Gümrük Genel Tebliği (Tahsilat İşlemleri) 42. maddesine göre, idari yargı merci kararlarının idareye tebliğinden itibaren otuz gün içinde idarece yerine getirilmesi gerekmektedir.

Buna göre, gümrük idarelerince tahsil edilen vergilerin veya para cezalarının geri verilmesi veya kaldırılmasına ilişkin olarak idare aleyhine açılan davalarda mahkemelerce verilen kararlarda geri vermeyi gerektiren hüküm bulunması halinde, Gümrük Yönetmeliğinin ek-78’indeki form ile müracaat edilmesi beklenilmeksizin ve limite göre yetkili makam kuralı dikkate alınmaksızın, ilgili mahkeme kararı gerekçe gösterilerek düzenlenecek bir karar ile otuz gün içerisinde geri verme veya kaldırma işlemleri sonuçlandırılır.

17) FER’İ ALACAKLARIN GERİ VERİLMESİ

2 Seri No.lu Gümrük Genel Tebliği (Tahsilat İşlemleri) 44. maddesine göre tahsil edilen asli amme alacağının geri verilmesine karar verilirken buna bağlı olarak tahsil edilmiş olan fer’ilerinin de geri verilmesi gerekmektedir. Örneğin vergilerin geri verilmesi halinde vergiler dolayısıyla tahsil edilmiş faizler de geri verilir.