Sezai KAYA, Gümrük Müşaviri, Gümrük ve Ticaret Eski Müfettişi
26.04.2020

Bu yazımızda ithale konu eşyanın GTİP’in belirlenmesi için yapılan laboratuvar tahliline ilişkin temel ilkeler ele alınacaktır.

Laboratuvar Tahliline Tabi Tutulacak Eşyalar

Gümrük Yönetmeliği’nin 196. maddesine göre eşya;

a) Türk Gümrük Tarife Cetvelinin 27 (27.01 ila 27.05, 2709.00.90  ve 27.16 hariç), 28, 29 uncu fasılları ve 32.08, 34.03 ve 38.11 tarife pozisyonu ile 39.01 ile başlayarak 39.15 dâhil olmak üzere bu tarife pozisyonlarında yer alan eşyanın dökme olarak gelmesi,

b) Yukarıdaki eşya eşya dışında, Gümrük Yönetmeliği’nin 23 no.lu ekinde yer alan listede bulunması

c) Gümrük vergilerinin tahakkuk ettirilmesi, muafiyet hükümlerinin uygulanması ya da uygulanacak ticaret politikası önlemlerinin belirlenmesi için eşyanın gümrük tarife istatistik pozisyonunun muayene ile görevli memurca tespitinin mümkün olmaması,

ç) İşlenmiş tarım ürünlerinin bileşim tablosundaki yerinin belirlenmesinin gerekmesi,

Hallerinden herhangi birinin varlığı durumunda laboratuvar tahlili yapılır.

Sarı Hat

Gümrük Yönetmeliği’nin 196. maddesine göre; yukarıda “Laboratuvar tahliline tabi tutulacak eşyalar” başlığının (b) ve (c) maddelerinde belirtilen eşyanın muayene ile görevli memura belge kontrolü (sarı hat) için gelmesi halinde beyanname içeriği eşya laboratuvar tahliline gönderilmez.

Ayrıca ek-23’te yer alan listede bulunan eşyanın niteliği itibarıyla gümrük tarife istatistik pozisyonunun tespitinin mümkün olması halinde muayene ile görevli memurun eşyayı laboratuar tahliline göndermesine gerek yoktur.

“Laboratuvar tahliline tabi tutulacak eşyalar” başlığının (a) ve (ç) maddelerinde belirtilen eşyanın sarı hatta düşmesi halinde, sarı hatta görevli memur durumu müzekkere ile idare amirine bildirir ve memur değişikliği yapılır. İdare amiri oluru ile numune alınması sağlanarak eşya tahlile gönderilir ve kontrol işlemleri sonuçlandırılır

Emsal Tahlil

Gümrük Yönetmeliği’nin 196. maddesine göre; aşağıdaki şartlarda emsal tahlil raporlarına itibar edilerek eşya yeniden laboratuvar tahliline gönderilmez.

1) “Laboratuvar tahliline tabi tutulacak eşyalar” başlığının (a) maddesinde belirtilen eşyalarda emsal tahlil kullanılamaz.

2) Eşyanın ithalinde süreklilik bulunmalı, gönderici, alıcı ve menşei aynı olmalı, eşyanın özelliklerini belirleyici belgelerde ve bu belgeler ile eşya üzerinde bulunan ayırt edici ibarelerde farklılık bulunmamalıdır.

3) Beyannamenin tescil tarihi itibarıyla en fazla 1 yıl öncesine dayanan tahlil raporu kullanılabilir.

4) Emsal tahlil raporunun tarih ve sayısının beyannamenin 44 no.lu kutusunda beyan edilmesi gerekir.

5) Muayene kriterinin “kırmızı hat tam muayene” olarak belirlenmesi halinde emsal tahlil kullanılamaz. Burada, kırmızı hat tam muayene (kısmi muayene değil) hususu dikkatlerden kaçmamalıdır.

YYS ve OKS Sahiplerine İlave Emsal Tahlil Kolaylığı

“Emsal Tahlil” başlığında belirtildiği üzere “Laboratuvar tahliline tabi tutulacak eşyalar” başlığının (a) maddesinde belirtilen eşyalarda emsal tahlil kullanılamamaktadır.

Burada YYS ve OKS sahiplerine bir kolaylık getirilmiştir. Gümrük Yönetmeliği’nin 196. maddesine göre; 39.01 ila 39.15 tarife pozisyonlarında yer alıp dökme gelen ve “Emsal Tahlil” başlığında belirtilen şartları taşıyan eşyanın YYS ve OKS sahiplerince ithalinde, beyanname tescil tarihi itibariyle en fazla altı ay öncesine dayanan emsal tahlil raporu ibraz edilmesi halinde buna itibar edilir.

39.01 ila 39.15 tarife pozisyonlarında yer alıp dökme gelen eşya her durumda laboratuvar tahliline gönderilmesi gerekirken ve de emsal tahlil kullanılmasına izin verilmezken YYS ve OKS sahiplerince beyanname tescil tarihi itibariyle en fazla altı ay öncesine dayanan emsal tahlil raporu kullanılabilmesi büyük bir avantaj olarak karşımıza çıkmaktadır.

 YYS ve OKS Sahiplerine Tahlil Sonucunu Beklemeden Eşyayı Teslim Alma İmkânı

Gümrük Yönetmeliği’nin 196. maddesine göre, “Laboratuvar tahliline tabi tutulacak eşyalar” başlığının (a) maddesinde belirtilen eşyalar, tahlil sonuçları beklenmeden YYS ve OKS sahiplerine teslim edilebilmektedir.

Tahlil sonucunun beyana aykırı çıkması halinde, sistem üzerinde beyannameye meşruhat düşülür ve vergilerin yeniden hesaplanmasını gerektirir bir durum olması halinde tahakkuku yeni duruma göre yapılmaktadır.

Tahlil Bedelleri

1) Gümrük Yönetmeliği’nin 197. maddesine göre,yükümlüden numune başına beyan edilen gümrük tarife istatistik pozisyonu esas alınarak; gıda için200 TL, kağıt eşyaları için 90 TL, metal eşyalar için 190 TL, petrol ürünleri için 200 TL, polimer eşyalar için 170 TL, tekstil eşyaları için 110 TL, temel kimya ürünleri için 75 TL ve 190 TL olmak üzere bedel alınır. 

2) Beyannamenin birden fazla kalemden oluşması ve birden fazla kalemin tahlile tabi olması durumunda tahlillerden alınacak toplam ücret hiçbir şekilde 650 TL’yi geçememektedir.

3) Yükümlünün talebi üzerine gümrük tarife istatistik pozisyonu belirlenmesine ilişkin olarak istenilen tahlillerden de 650 TL tahsil edilmektedir.

4) Tahlil bedellerine KDV dahildir. Vergilendirilmiş olacağından 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu'nun 21/c maddesi hükmünce, tahlil bedelinin ithalatta KDV matrahına dahil edilmesine gerek bulunmamaktadır.

Tahlil Sonuçlarının Eşya Sahiplerine Duyurulması

Gümrük Yönetmeliği’nin 203. maddesine göre birinci tahlil sonuçları ilgili memur tarafından beyan sahiplerine tebliğ ettirilerek, BİLGE Sistemi Muayene Kontrol ekranındaki “Tebliğ Tarihi” alanına tebliğ ettirilen tarih girilir. Bu tarih, tahlil raporlarına itiraz için başlangıç sayılır.

Tahlile İtiraz ve İkinci Tahlil

Gümrük Yönetmeliği’nin 588. maddesine göre, tebliğ edilen tahlil sonuçlarına karşı tebliğ tarihinden itibaren onbeş gün içinde gümrük ve muhafaza başmüdürlüğüne bir dilekçe ile itiraz edilebilir.

İdarece yapılan inceleme sonunda, itirazın kanuni süresi içinde yapıldığı ve eşyanın örneklerinin henüz gümrükte bulunduğu tespit olunursa, ikinci tahlil için numune başına 650 TL ücret alınır.

İkinci tahliller şahit numuneler üzerinden yapılır. Bilindiği gibi numuneler, beyan edilen eşyayı temsil edecek şekilde ve en az iki tahlile yetecek miktarda alınmaktadır. Numunelerden birine asıl birine de şahit numune denmektedir.

Numuneye İtiraz

Gümrük Yönetmeliği’nin 588. maddesine göre numuneden kaynaklanan nedenlerden dolayı itiraz edilmesi halinde, beyan sahibi veya temsilcisi huzurunda tutanak tanzim edilerek tekrar alınan numune ile birinci tahlil tekrarlanır.

Çelik çubuklardan alınan numune üzerinde yapılan analiz sonucunda düzenlenen raporda eşyanın sıcak haddelenmiş olduğunun belirtilmesi, buna karşılık ithalatçı firmanın, alınan numunenin kısa olması sonucunda kaynakla kesim esnasında numunenin ısındığı ve deforme olduğu, bu nedenle de analiz sonucunun sıcak haddelenmiş çıktığı iddiasında bulunması örneğinde olduğu gibi numune alımında yapılan hatalar dolayısıyla yeniden numune alınması ve birinci tahlilin tekrarlanması söz konusu olabilmektedir.

İkinci Tahlilin Yapılacağı Yer ve Katılacaklar

Gümrük Yönetmeliği’nin 589. maddesine göre, itiraz üzerine, birinci tahlilin yapıldığı gümrük laboratuvarında görevli olan ve ilk tahlili yapan kimyager dışındaki iki kimyager tarafından ikinci tahlil yapılır.

Yükümlünün talebi halinde, gümrük idareleri, gümrük kimyageri olmayan, bir gözlemci kimyagerin de ikinci tahlilde bulunmasına izin vermektedir.

İkinci Tahlil Sonucu

Gümrük Yönetmeliği’nin 590. maddesine göre ikinci tahlil sonucu, eşyanın teknik özellik ve niteliklerinin tayin ve tespiti bakımından kesindir. Bu sebeple, yükümlülere ikinci tahlil sonucu ile bu sonuca göre yapılan tarife uygulaması ve tahakkuk ettirilen vergiler duyurulmaktadır.