Sezai KAYA, Gümrük Müşaviri, Gümrük ve Ticaret Eski Müfettişi
16.05.2020

Gümrük Yönetmeliğinin 51/9. maddesinde aşağıdaki hükümler yer almaktadır.

“(9) Navlun makbuzu ve/veya sigorta poliçesinin ibrazının imkânsız olduğu veya kabul edilebilir nitelikte bulunmadığı hallerde, yükümlü tarafından nedenleri de belirtilerek verilecek bir dilekçe ile bu durumun bildirilmesi suretiyle; emsal navlun ve/veya sigorta gideri fiilen ödenen veya ödenecek fiyata eklenir. Vergi kaybı söz konusu olmaması ve yükümlünün talep etmesi halinde, ithal eşyasının FOB kıymetinin %10 unun navlun ve %3 ünün sigorta bedeli olarak ithal eşyasının fiilen ödenen veya ödenecek fiyatına eklenebilir.” 

Yönetmeliğin mezkûr maddesi incelendiğinde, %10 oranında emsal navlun, %3 oranında emsal sigorta gideri alınmasının mükellefin talebine bağlı olduğu görülmektedir. Bir başka ifadeyle, emsal navlun ve sigorta gideri beyanı navlun faturası ve/veya sigorta poliçesinin ibrazının imkânsız olduğu veya kabul edilebilir nitelikte bulunmadığı ve yükümlü tarafından nedenleri de belirtilerek verilecek bir dilekçe ile bu durumun bildirildiği hallerde kabul edilebilir. Dolayısıyla, burada iki tane koşulun sağlanmış olması gerekmektedir.

1) Navlun makbuzunun, sigorta poliçesinin ibrazının mümkün olmaması
2) Yükümlü tarafından talep edilmesi.

Buna göre, idare yaptığı denetimlerde herhangi bir nedenle navlun veya sigorta giderlerinin eksik beyan edildiğini gerekçe göstererek re’sen (kendiliğinden) emsal navlun ve sigorta gideri esas alarak ek tahakkuk ve cezai işlem uygulayamaz. Bu şekilde yapılan işlemlerin hukuken yerinde olmadığı mahkeme kararlarına da yansımış bulunmaktadır.  

Örneğin, “D” ile başlayan teslim şekillerinde sigorta giderini satıcının ödediği ispatlanamayınca idarenin re’sen emsal %3 sigorta gideri hesaplamasının Yönetmeliğin mezkûr maddesine uygun düşmediği ifade edilebilecektir.