Sezai KAYA, Gümrük Müşaviri, Gümrük ve Ticaret Eski Müfettişi
06.01.2021

Son Güncelleme : 13.01.2022

Bu yazımızda yatırım teşvik kapsamında ithal edilen malların gümrükte tahsil edilen vergiler karşısındaki durumu ele alınacaktır.

I) YATIRIM TEŞVİKLİ MALLARDAN TAHSİL EDİLMEYEN VERGİLER

Gümrük Vergisi

2012/3305 sayılı Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar’ın 4. maddesinde gümrük vergisi muafiyeti teşvik ve destek unsurları arasında sayılmaktadır. Buna göre yatırım teşvik kapsamında ithal edilen mallara gümrük vergisi muafiyeti tanınmaktadır.

Ancak; söz konusu Karar'a 29.06.2021 tarihinde eklenen hüküm ile birlikte Karar'ın 8 nolu ekinde yer alan makine ve teçhizata gümrük vergisi muafiyeti sağlanmamaktadır.

İlave Gümrük Vergisi

Gümrükler Genel Müdürlüğü’nün 24.03.2016 tarihli 14793290 sayılı yazısına göre, yatırım teşvik belgesi kapsamında ithal edilen eşyalardan ilave gümrük vergisi alınmamaktadır.

Bununla birlikte, 29.06.2021 tarihinde eklenen hüküm nedeniyle Karar'ın 8 nolu ekinde yer alan makine ve teçhizattan İGV'nin de tahsil edileceği değerlendirilmektedir.

KDV

3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu'nun 13/1-d maddesine göre, yatırım teşvik belgesi sahibi mükelleflere belge kapsamındaki makina ve teçhizat teslimleri ile belge kapsamındaki yazılım ve gayri maddi hak satış ve kiralamaları vergiden müstesnadır. Kanun’un 16/1-a maddesine göre de, bir mal veya hizmetin dahili teslimleri istisna ise bunların ithali de istisnadır.

Keza, 2012/3305 sayılı Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar’ın 4. maddesinde KDV istisnası teşvik ve destek unsurları arasında sayılmaktadır.

Buna göre, yatırım teşvik kapsamında ithal edilen mallardan KDV tahsil edilmemektedir. Bahse konu istisnadan yararlanabilmek için 60 sayılı KDV Sirkülerinde belirtilen formata uygun olarak vergi dairesinden yazı alınması ve gümrüğe ibraz edilmesi gerekmektedir.

KKDF

88/12944 sayılı Kaynak Kullanımını Destekleme Fonu Hakkında Karar’ın 4/14. maddesine göre yatırım teşvik belgesi kapsamında yapılan ithalatlardan fon kesintisi yapılmamaktadır.

II) YATIRIM TEŞVİKLİ MALLARDAN TAHSİL EDİLEN VERGİLER

Ek Mali Yükümlülük

Gümrükler Genel Müdürlüğü'nün 13.11.2019 tarihli 48900138 sayılı ve 17.02.2020 tarihli 52329579 yazılarına göre; 2012/3305 sayılı Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkındaki Karar'da ithalat işlemlerine yönelik olarak sadece gümrük vergisi ile KDV muafiyeti düzenlenmekte olup, ek mali yükümlülüklere ilişkin bir muafiyet yer almamaktadır. Bu nedenle eşyanın yatırım teşvik belgesi kapsamında ithal edilmesi ek mali yükümlülük tahsilatını etkilemeyecektir.

Buna göre;

1) Avrupa Birliği’nden ithal edilen Bangladeş, Bolivya, Cape Verde, Endonezya, Hindistan, Kamboçya, Moğolistan, Pakistan, Paraguay, Sri Lanka, Ukrayna ve Vietnam menşeli mallardan 2017/10926 ve 2018/11799 Kararlar kapsamında bulunan ek mali yükümlülükler tahsil edilecektir.

Hemen bu noktada, gümrük vergisinin ikamesi olan ve uluslarası taahhütlerimizden dolayı ismini gümrük vergisi koyamadığımız bu verginin yatırım teşvik kapsamındaki mallardan alınmasını yerinde bulmadığımızı belirtelim. Öte yandan, söz konusu mallar için A.TR dolaşım belgesi ibraz edilmezse ek mali yükümlülük çıkmayacaktır. Yatırım teşvik belgesi nedeniyle de eşya zaten gümrük vergisinden muaf olacaktır.

2) Amerika Birleşik Devletleri Menşeli Bazı Ürünlerin İthalatında Ek Mali Yükümlülük Uygulanmasına Dair Karar (2018/11973) hükümleri çerçevesinde doğan ek mali yükümlülükler de tahsil edilecektir.

En nihayetinde yatırım mallarından bu tür vergilerin alınmasını yerinde bulmadığımızı, 2012 yılında çıkmış Yatırım Teşvik Kararı’nın gümrüklerde farklı adlar altında tahsil edilen vergilerin tamamını günümüz itibariyle kapsayamadığını ve gerekli mevzuat değişikliğinin yapılarak yatırım teşvikli mallardan hiçbir verginin alınmaması gerektiğini düşünmekteyiz.

Dampinge Karşı Vergi

3577 sayılı İthalatta Haksız Rekabetin Önlenmesi Hakkında Kanun’da, yatırım teşvik kapsamında bulunan malların dampinge karşı vergiden istisna/muaf olacağına dair bir hüküm bulunmamaktadır.  

2012/3305 sayılı Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar’da da dampinge karşı vergi destek unsurları arasında sayılmamaktadır.

Buna göre, dampinge karşı vergiyi yürürlüğe koyan ilgili düzenlemelerde yer alan ve yatırım teşvik kapsamındaki mallardan söz konusu verginin tahsil edileceği sonucuna ulaşılmaktadır.

ÖTV

4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanunu'nun 10/1. maddesine göre ÖTV’ye ilişkin istisna ve muafiyetler ancak bu Kanuna hüküm eklenmek veya bu Kanunda değişiklik yapılmak suretiyle düzenlenebilmektedir. Diğer kanunlarda yer alan istisna veya muafiyet hükümleri bu vergi bakımından geçersizdir.

4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanunu’nda teşvik belgeli yatırım mallarına ÖTV istisnası bulunmamaktadır. Keza ÖTV, 2012/3305 sayılı Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar’da bulunan destek unsurları arasında yer almamaktadır.

Öyle ki, Gümrükler Kontrol Genel Müdürlüğü’nün 2003/11 sayılı Genelgesinde de aynı ifadeler yer almaktadır. Genelgeye göre yatırım teşvik kapsamındaki mallar 4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanunu'na ekli listelerde yer alıyorsa ÖTV tahsilatı yapılacaktır.

Damga Vergisi

488 sayılı Kanuna ekli II sayılı tablonun “IV-Ticari ve medeni işlerle ilgili kağıtlar” başlıklı bölümünün 43. fıkrasına göre,

1) Yatırım Teşvik Belgesi kapsamında yer alan yatırım mallarına ilişkin olarak Yatırım Teşvik Belgesi sahibi yatırımcılarla bu malların üreticileri ve tedarikçileri arasında düzenlenen kağıtlara,

2) Münhasıran yatırım döneminde Yatırım Teşvik Belgesi kapsamındaki yatırıma yönelik gayri maddi hakların kiralanması ve satın alınmasına ilişkin düzenlenen kağıtlara,

3) Yatırım Teşvik Belgesi kapsamındaki sabit kıymet yatırımlarının imal ve inşasına yönelik düzenlenen sözleşmeler, taahhütnameler, teminatlar ve bu mahiyetteki kağıtlara,

4) Yatırım Teşvik Belgesi kapsamındaki yatırımlara yönelik danışmanlık ve teknik müşavirlik hizmetlerine ilişkin düzenlenen kağıtlara,

Damga vergisi istisnası uygulanmaktadır.

Ancak, burada yatırım teşvik belgesi kapsamında yapılacak ithalatlarda düzenlenecek gümrük beyannameleri ve bu beyannamelere eklenecek belgelere ilişkin bir istisna hükmü bulunmamaktadır. Dolayısıyla söz konusu belgeler için damga vergisi ödenmesi gerektiği sonucuna ulaşılmaktadır.