Sezai KAYA, Gümrük Müşaviri, Gümrük ve Ticaret Eski Müfettişi

Gümrük Yönü

GATT’ın 7. Maddesinin Uygulanmasına Dair Anlaşmanın EK-1 Yorum Notlarına göre satın alma komisyonu ithalatçının temsilcisine, kıymeti belirlenecek eşyanın satın alınmasında yurt dışında verilen temsil hizmeti karşılığında ödediği ücrettir.

Gümrük kıymeti teknik komitesi kararlarında satın alma komisyoncusunun aşağıdaki görevleri ifa ettiği belirtilmektedir.

– satıcıları bulmak

– pazarlık yapmak

– alıcının istekleri hakkında satıcıyı bilgilendirmek

– numune bulmak

– eşyayı incelemek

– eşyanın taşınması, sigortalanması, depolanması ve teslim edilmesi faaliyetlerine yardımcı olmak

– farklı satıcılardan temin ettiği sevkiyatları bir araya getirmek

– faturasını kesmek

Bu şartlara uyan komisyon ödemeleri ithal anında gümrük kıymetine dahil edilmeyecektir. Öte yandan, gümrük kıymeti içinde yer almayan satın alma komisyonlarının ithal edilen eşyanın elde edilmesi nedeniyle katlanılan giderler olduğu, bu nedenle, beyannamenin tescil tarihine kadar yapılmış bir gider olarak, 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 21/c maddesi uyarınca KDV matrahına dahil edilmesi gerektiği düşüncesi ileri sürülebilecektir.

Buna karşılık, Dünya Gümrük Örgütünün 17.1 sayılı açıklama notlarında ve tavsiye kararlarında satın alma komisyonunda mülkiyetin ve riskin komisyoncuya geçmemesi gerektiği, ödemenin doğrudan ithalatçı tarafından yapılması gerektiği vurgulanmaktadır. Eğer risk komisyoncuda ise ve ödeme komisyoncu tarafından yapılıyor ise satın alma komisyonundan söz edilememektedir. Bu gibi durumlarda ödenen komisyon bedelleri gümrük kıymetine ve dolayısıyla KDV matrahına dahil edilmesi gerekmektedir.

KDV Tevkifatı Yönü

60 no.lu KDV sirküleri, Türkiye’deki bir firmanın yurt dışından ithal edeceği mallara ilişkin olarak yurt dışındaki firmadan yurtdışında aldığı kalite kontrol, barkodlama, elleçleme vb. hizmetlerden Türkiye’de faydalanıldığını, bu hizmetlerin genel esaslar çerçevesinde KDV’ye tabi olacağını ifade etmektedir.

Bu durumda ithalatçılar 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 9. maddesi uyarınca ithalatçılar tarafından sorumlu sıfatıyla 2 no.lu KDV beyannamesi vermek zorundadır.

60 no.lu sirkülerde yer alan düşünce ekseninde kalınırsa hem gümrüğe hem de vergi dairesine KDV ödenmesi gibi bir durum ortaya çıkmaktadır.

Ne var ki, 346220 sayılı 09.10.2017 tarihli özelgede, “2 no.lu KDV beyannamesi ile sorumluluk kapsamında beyan edilecek tutar, gümrük idaresine beyan edilerek ödenen tutar düşüldükten sonra kalan tutar olacaktır” ifadesi yer almaktadır. Bu ifade sayesinde gümrüğe ödenen bir KDV olması halinde, aynı matrah unsuru üzerinden mükerrer KDV alınması önlenmiş bulunmaktadır.

Bu durumda, yurtdışına ödenen komisyonlar %18 oranında KDV tevkifatına tabi olacağından, ithal edilen eşyada ödenen KDV oranı %8 veya %1 ise aradaki fark verginin 2 no.lu KDV beyannamesi ile vergi dairesine beyan edilmesi gerekmektedir.