Sezai KAYA, Gümrük Müşaviri, Gümrük ve Ticaret Eski Müfettişi

Son Güncelleme: 18.04.2020

Bu yazımızda ilave gümrük vergisinin temel ilkeleri ele alınacaktır.

Dayanak

Gümrükler Genel Müdürlüğü’nün 05.10.2017 tarihli 28447926 sayılı yazısına göre ilave gümrük vergisi müstakil bir vergi değildir. Mezkûr yazıya göre ilave gümrük vergisi Cumhurbaşkanı Kararları ile mevcut gümrük vergisi oranlarında yapılan bir artıştır.

Cumhurbaşkanı bu yetkisini, 474 sayılı Gümrük Giriş Tarife Cetveli Hakkında Kanun’un 2. maddesinde yer alan “eşyaların gümrük vergisi had ve nispetlerini 50’ye kadar yükseltebilir, sıfıra kadar indirebilir veya bu Cetveldeki had ve nispetleri %50’sine kadar artırabilir” hükmünden almaktadır. 

Bu hükme göre, hesaplanan toplam vergi oranı 474 sayılı Gümrük Giriş Tarife Cetveli Hakkında Kanun’da gösterilen hadlerin %50 artırılmış düzeyini aşamaz. Aşması durumunda 474 sayılı Gümrük Giriş Tarife Cetveli Hakkında Kanun’da gösterilen hadlerin %50 artırılmış düzeyi uygulanır.

Tahakkuk – Tahsilat – Takibat 

İlave gümrük vergisi, gümrük vergisinin tabi olduğu usul ve esaslara göre takip ve tahsil edilir. Tahakkuku, tebliği, teminata alınması, zaman aşımı, tahsilatı, geri verilmesi ve kaldırılması 4458 sayılı Gümrük Kanunu ve 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsili Usulü Hakkında Kanun hükümlerine tabidir.

Ceza 

4458 sayılı Gümrük Kanunu’nda gümrük vergisi için uygulanan müeyyideler ilave gümrük vergisi için de uygulanır. Örneğin, eksik kıymet beyanı söz konusu ise bu kıymet farkına isabet eden ilave gümrük vergisi ile bu farkın 3 katı ceza istenecektir.

Kıymet (Matrah) 

Gümrük kıymetini oluşturan unsurlar ilave gümrük vergisinin de kıymetini (matrahını) oluşturur. Bu manada, gümrük vergisinin matrahı aynı zamanda ilave gümrük vergisinin de matrahıdır.

A.TR Dolaşım Belgesi 

ATR dolaşım belgesi eşliğinde ithal edilen eşyadan gümrük vergisi tahsilatı yapılmıyor olsa da ilave gümrük vergisi tahsil edilebilir. ATR dolaşım belgesi gümrük vergisi muafiyeti sağlamayan, sadece gümrük vergisi oranını sıfırlayan bir belge olduğundan yayımlanan Cumhurbaşkanı Kararları çerçevesinde ilave gümrük vergileri sıfırlanmamaktadır. Zira, ilave gümrük vergisi eşyanın menşeini esas alarak yürümektedir.

Örneğin, Almanya'dan A.TR dolaşım belgesi eşliğinde ithal edilen Çin Halk Cumhuriyeti menşeli maldan gümrük vergisi alınmazken ilave gümrük vergisi tahsil edilmektedir. 

Menşe Şahadetnamesi İbrazı 

Gümrük Yönetmeliği'nin 38. maddesine göre ilave gümrük vergisine tabi olmayan bir ülke menşeli eşyanın ithali esnasında ilave gümrük vergisi ödememek için menşe şahadetnamesi ibraz edilmesi gerekir.

Örneğin, A.TR dolaşım belgesi ile Fransa'dan ithal edilen eşyaya ilave gümrük vergisi ödememek için eşyanın menşeinin Fransa olduğunu gösterir menşe şahadetnamesi ibraz edilmesi gerekir.

Tercihli Menşe Belgeleri 

Gümrük Yönetmeliği'nin 38. maddesinin istisnası mezkur Yönetmeliği'nin 205. maddesinin 4. fıkrasında yer almaktadır. Buna göre eşyanın tercihli menşeini tevsik eden bir belge ibraz edildiği takdirde ayrıca menşe şahadetnamesi ibraz edilmesine gerek bulunmamaktadır.

Örneğin, Güney Kore menşeli mallar için menşe beyanı sunulduğu ve doğrudan nakliyat kuralına uyulduğu takdirde ilave gümrük vergisi ödenmeyecektir.

Keza, Norveç menşeli mallar için EUR1 dolaşım sertifikası sunulduğu ve doğrudan nakliyat kuralına uyulduğu takdirde ilave gümrük vergisi ödenmeyecektir.   

Ayrıca, ilave gümrük vergisinin yürürlüğe konulmasına ilişkin yayımlanan Cumhurbaşkanı Kararlarına göre, Türkiye’nin taraf olduğu serbest ticaret anlaşmaları çerçevesinde bir çapraz menşe kümülasyon sistemine dahil ülkeler menşeli eşyadan tercihli menşeinin tevsiki halinde de ilave gümrük vergisi alınmamaktadır.

Doğrudan Nakliyat Kuralı

Eşyanın tercihli menşeinin ilgili anlaşmada ve anlaşmaya dayanılarak çıkarılan düzenlemelerde yer alan belge ile tevsiki halinde ilave gümrük vergisi alınmamaktadır.

Söz gelimi;

– Pan Avrupa Akdeniz Menşe Kümülasyonu sistemi kapsamında doğrudan nakledilerek Türkiye’ye ithal edilen eşyanın tercihli menşei EUR.1 dolaşım belgesi, EUR-MED dolaşım belgesi, fatura beyanı veya EUR-MED fatura beyanı ile,

– Batı Balkan Menşe Kümülasyon Sistemi kapsamında doğrudan nakledilerek Türkiye’ye ithal edilen eşyanın tercihli menşei EUR.1 dolaşım belgesi veya fatura beyanı ile,

– Türkiye-Güney Kore Serbest Ticaret Anlaşması kapsamında doğrudan nakledilerek Türkiye’ye ithal edilen eşyanın tercihli menşei menşe beyanı ile

Tevsik edilir. Bu belgelerin ibrazı halinde ilave gümrük vergisi tahakkuk etmeyecektir.

Yukarıda görüldüğü gibi eşyanın tercihli menşeinin tevsiki için doğrudan nakliyat kuralına uyulmuş olması icap etmektedir. Bu sayılan belgelerin kullanılabilmesi için ithale konu malların doğrudan ilgili ülkeden geliyor olması icap etmektedir. Örneğin, serbest dolaşımda bulunan ve Almanya’dan  gelen Güney Kore menşeli eşyanın tercihli menşeinin tevsiki, menşe beyanı ile yapılamayacaktır.

Detaylı bilgi için DOĞRUDAN NAKLİYAT VE İGV başlıklı yazımızı inceleyebilirsiniz.

Tedarikçi Beyanı 

2006/10895 sayılı Bakanlar Kurulu Kararının 69. maddesine göre gümrük Birliği kapsamında serbest dolaşımda bulunan ve Pan-Avrupa Menşe Kümülasyon Sistemi, Pan-Avrupa Akdeniz Menşe Kümülasyon Sistemi veya Batı Balkan Menşe Kümülasyon Sistemine taraf ülkelerden biri menşeli eşyanın tercihli menşe statüsü tedarikçi beyanı ile kanıtlanır. 

Örneğin, İzlanda menşeli ilave gümrük vergisine tabi mallar A.TR dolaşım belgesi eşliğinde Almanya'dan geldiği takdirde tedarikçi beyanı ibraz edilmesi gerekir.

Bu konuda detaylı bilgi için A.TR EŞLİĞİNDE GELEN KÜMÜLASYON MENŞELİ EŞYADA İGV başlıklı yazımızı okuyabilirsiniz. 

Muafiyet 

4458 sayılı Gümrük Kanunu’nun 167. maddesine göre gümrük vergisinden muaf eşya ilave gümrük vergisinden de muaftır.

Yatırım Teşvik 

Gümrükler Genel Müdürlüğü’nün 24.03.2016 tarihli 14793290 sayılı yazısına göre yatırım teşvik belgesi kapsamında ithal edilen eşyadan ilave gümrük vergisi de alınmaz.

Dahilde İşleme – Telafi Edici Vergi 

Yayımlanan Cumhurbaşkanı Kararlarına göre, dâhilde işleme rejimi kapsamında tahsil edilen telafi edici vergi hesaplanmasına ilave gümrük vergileri dahil değildir.

İthalat Rejim Kararı Eki V Sayılı Liste 

Beyan edilen eşyanın, İthalat Rejimi Kararına ekli V sayılı listede yer alması durumunda ilave gümrük vergisi uygulanmaz.

Nihai Kullanım

İthalat Rejimi Kararında nihai kullanım mevzuatı kapsamında ithal edilmesi halinde gümrük vergisi ‘0’ (sıfır) olarak uygulanan eşyaya, bu Karar kapsamında da aynı amaçla ithal edilmesi halinde ilave gümrük vergisi uygulanmaz