Can DURMUŞ, Gümrük Müşavir Yrd.

10.08.2022

Dış ticaret denetimlerinde en sık karşılaştığı hataların başında gümrüğe bildirilmesi gereken ancak bildirilmeyen ödemeler gelmektedir. İhracatçı firmaya ödenmiş olan, gümrük vergisi matrahına dahil edilmesi gereken veya sonradan yapılmışsa gümrük idaresine bildirilmesi gereken ödemeler bu yazı serisinde anlatılacaktır. 

İthal Edilen Mal İçin Debit Note Ödemeler

Debit Note ithalatçının ihracatçıya ödemesi gereken ek bir fatura olarak tanımlanabilir. İhracatçı tarafından düzenlenir. İthalat eşyası için düzenlenmesi durumunda gümrük kıymetine dahil edilmelidir.  (Gümrük Kanunu 24/1 ile 24/3)

Debit Note Tutarı İthalattan Sonra Belli Olacaksa 

İthalattan sonra fiyatın gözden geçirilmesi gereken bazı sektörler mevcuttur. Örnek olarak dökme eşyanın ölçümlerinin draft survey yöntemi ile yapıldıktan sonra ölçüm sonuçlarının fiilen ödenecek tutarı arttırma ihtimalinin önceden bilinmesi gibi durumlarda oluşabilecek değişikliğin ithalat beyannamesinde belirtilmesi gerekmektedir.

İthal eşya için ödenecek tutarın artma ihtimalinin beyannamede belirtilmiş olması ve sözleşme ile gümrük idaresine kanıtlanabilmesi mümkün ise Gümrük Yönetmeliği’nin 53/1.maddesi kapsamında kıymete eklenebilir. (Tahakkuk olan gümrük vergileri gümrük kıymetinin artışı oranında tahsil edilir, ek bir ceza ödenmez)

Debit Note Mevcudiyeti İthalattan Önce Bilinmiyorsa 

Debit note mevcudiyetinin ithalat esnasında bilinmesi mümkün değilse, istisnai kıymetle beyanına dair Gümrük Yönetmeliği’nin 53/5.maddesi kapsamında düzenleme mevcuttur. Muhasebeleştirildiği ayı takip eden ayın yirmi altıncı gününe kadar gümrük idaresine başvurulmalıdır. Yönetmelik maddesinde daha önce bilinmesi, ithal anında belirtilmesi veya sözleşmeye bağlı bir ödeme olma şartı taşımamasına rağmen başvuruların Gümrük Kanunu’nun 234/3 maddesi kapsamında sonuçlandırıldığı görülmektedir.

Gümrük Kanunu’nun 234/3 maddesi dahilinde ödenecek gümrük vergileri %30 fazlasıyla (cezanın %10’u) ödenmiş olmaktadır. Debit Note gibi ödemelerin beyan edilmediğinin idare tarafından tespit edilmesi durumunda gümrük kanununun 234/1b maddesi kapsamında eksik ödenen vergi + 3 katı cezası alınır. Kendini ihbar müessesi olan Gümrük Kanunu’nun 234/3 maddesinde ise cezanın %10’u ödenir. Bu eksik ödenen verginin %30’una tekabül etmektedir.

İthal Edilen Mal İçin Ödenen Komisyon Bedeli

Gümrük Kanunu’nun 27/1 maddesi uyarınca satın alma dışındaki komisyonlar ve tellaliyenin gümrük kıymetine dahil edilmesi gerektiği belirtilmiştir.

Satın Alma Komisyoncusu Nasıl Ayırt Edilir? 

Satın alma komisyoncusu ithalatçı firmanın personeli veya onun adına hareket ederek talepleri ihracatçıya iletiyorsa, alıcı adına eşyayı kontrol ederek sürecin sıhhatli ilerlemesini sağlıyorsa satın alma komisyoncusu olarak nitelendirebiliriz. Bu anlamda yapılan ödemeler gümrük kıymetine dahil edilmez. (KDV matrahına dahil edilir. KDV Kanunu 21. Md)

(GGM 7774241 sayılı yazısı & GATT 8. madde ve EK-I yorum notları )

Gümrük Kıymetine Girecek Ödemelerden Olan “Komisyoncu” Özellikleri

Komisyoncu ihracatçı adına çalışıyor veya temsil ilişkisi dahilindeyse, eşyaların zarar görmesi halinde sorumluysa ve riskleri üstleniyorsa, ithalatçı malzemeyi almaktan vazgeçtiğinde komisyoncu onu başkasına satma hakkına sahipse yani eşya üzerinde karar alma yetkisi varsa, masrafların sözleşme tutarlarını aşması halinde masrafları karşılıyorsa satın alma komisyoncusu olmayacak, komisyoncu olarak tanımlanacaktır. Bu anlamda yapılan ödemeler gümrük kıymetine eklenecektir.

(GGM 7774241 sayılı yazısı & GATT 8. madde ve EK-I yorum notları )

Hem satıcı komisyoncusu hem de satın alma komisyoncusunun, satılan eşya bedeli ve komisyon bedelini ayrı ayrı göstermeyip, birleşik ve tek bir fatura düzenlendiği durumda, satın alma komisyonu tutarı da olsa mal bedelinden ayırt edilemediği için fatura tutarının tamamının gümrük kıymeti olarak kabul edilmesi gerekir.      

İthal Edilen Mal İçin Ödenen Vade Farkı

İthal edilen eşya için söz konusu olan vade farkları gümrük kıymetine ve KDV matrahına dahil edilmesi gereken unsurlardandır. İthalat faturasında belirtilmiş ise veya ithalat esnasında ayrı bir fatura olarak konu edilmiş ise gümrük kıymetine eklenerek beyan edilmelidir. (Gümrük Kanunu 24/3-a ile 27. Md)

Örnek olarak ABC firması (CIF) 200 bin USD kıymetinde ilaç ham maddesini 01.01.2022 tarihinde ithal edecektir. Ancak ihracatçı ile sözleşme yapılarak ithal eşyasının ödemesini 01.05.2022 tarihinde yapılacağının ve bu sebepten dolayı 3 bin USD vade farkı olacağı hususunda anlaşma sağlamıştır.

İthalat faturasında 3 bin USD olan vade farkı için ayrı bir kalemde belirtilmiştir. ABC firması ithalat beyannamesinde Gümrük kıymetini 103 bin USD olarak beyan etmelidir.

Ancak vade farkı eşyanın ithalatından sonra belli olacaksa ve bu durum sözleşme ile tevsik edilebiliyorsa Gümrük Yönetmeliği’nin 53/1.maddesi uyarınca gümrüğe bildirilmelidir.