Can DURMUŞ, Gümrük Müşavir Yrd, Denetçi

28.08.2022

İthalat Rejim Kararı’nın 7. Maddesi uyarınca “Eski, kullanılmış, yenileştirilmiş, kusurlu (defolu) ve yatık (zamanla dayanıklılığını yitirmiş) malların ithali izne tabidir.” Enerji maliyeti bir hayli yüksek olan ülkemizde yüksek enerji sarfiyatı olan ve teknolojik anlamda geride kalmış eski makinaların ithalatını kontrol etmek ve belirli şartlara haiz olup olmadığının kontrolü amaçlanmaktadır. Bu tarz önlemlerin alınması yeniye yönlendirmesinden kaynaklı ekonomik anlamda yerli üreticinin rekabet gücünü arttırmakla birlikte insan sağlığı ve çevre sağlığı hususunda faydalı olmaktadır. 

Eski, Kullanılmış, Yenileştirilmiş, Kusurlu ve Yatık Eşya İthalatı Nasıl Yapılır?

Kullanılmış, yenileştirilmiş eşyaların ithalat iznine dair detaylar Kullanılmış veya Yenileştirilmiş Eşya İthalatına İlişkin Tebliğ (İthalat: 2022/9)’de belirtilmiştir. Alınan izin altı ay geçerlidir. Süresi uzatılamaz ve devredilemez.

2022/9 Sayılı Tebliğ kapsamında verilen izinler ve uygunluk yazıları, Ürün Güvenliği ve Denetimi mevzuatı ve diğer mevzuat kapsamında alınması gereken izin ve belgelerin yerine geçmez. Alınması gereken Tareks, TSE gibi kontrollerin ayrıca yapılması gerekmektedir.

Listede bulunan eşyaların ithalat izinlerini almak, listede bulunmayanlara göre daha kolaydır. Ayrıca Tebliğ dahilinde belirtilen Ek-1’de 2 kategori mevcut olmaktadır.  Varyasyonlar aşağıda açıklanmıştır.

İthal Etmek İstediğim Kullanılmış Eşya Ek-1’de Bulunuyor, (GRUP 1)

Örnek olarak ABC firması 8423.81.80.00.00 GTİP kodunda bulunan tartı ithalatı yapacaktır. Aşağıda görüleceği üzere GTİP karşısında “GRUP 1 (Belirli Eşya)” sütununda “X” mevcuttur. Ayrıca makinanın CIF değeri KG başına 25 USD’ye denk olmalıdır.

Tartı 3 kg ise CIF değeri 75 USD’den az olmamalıdır. (Diğer yurt dışı giderler kalemi dâhil). ABC firması tartıyı yatırım teşvik belgesi kapsamında ithal edecekse CIF kıymetinin belirtilenden az olması sorun yaratmayacaktır.

“Eşya Yaş Sınırı (Yıl)” sütununda “10” yazmış olsaydı ki birçok eşyada “10” yazmaktadır. Bu durumda tartının üretim yılının bu kritere uyması beklenirdi. Aksi takdirde ithalatına izin verilmez.

ABC firması söz konusu kullanılmış tartının ithalatı esnasında gümrük beyannamesinde “0970-TPS-İzin Belgesi (Kullanılmış Eşya-Liste)” sunmalıdır.

İthal Etmek İstediğim Kullanılmış Eşya Ek-1’de Bulunuyor, (GRUP 2)

Örnek olarak ABC firması 8424.10.00.00.00 GTİP koduna sahip kullanılmış yangın söndürme cihazları ithal edecektir. İlgili listede bu eşyanın karşısında “Sivil Havacılık Eşyası” sütununda “X” mevcuttur. Bu eşyanın ithalatının yapılabilmesi için öncelikle Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığının Uygunluk Yazısı aranır. Aynı şekilde eşya karşısında  “Deniz Taşıtları” sütununda “X” mevcut olsaydı, Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığının Uygunluk Yazısı aranacaktı.

Uygunluk Yazısının alınmasına müteakip ayrıca 0970-TPS-İzin Belgesi (Kullanılmış Eşya-Liste) alınmalıdır. Başvurular elektronik ortamda İthalat Genel Müdürlüğü’nce onaylanmaktadır.

Kullanılmış veya Yenileştirilmiş İthal Edilecek Eşya Listede Değilse veya Listede Bulunan Eşya (GRUP 2) Sivil Hava Taşıtları ve Bunlarda Kullanılmaya Mahsus Eşya Değilse

Liste dışında kalan veya listede Grup 2 sütununda yer almakla birlikte sivil hava taşıtları ve bunlarda kullanılmaya mahsus eşya veya deniz taşıtları olmaması durumunda, gümrük beyannamesinin tescilinde gümrük idarelerince “0962-TPS-İzin Belgesi (Kullanılmış Eşya-Liste Dışı)” aranır.

Liste dışı olan kullanılmış veya yenileştirilmiş eşyalara dair ithalat izin başvuruları İthalat Genel Müdürlüğü’nce sonuçlandırmaktadır. Bakanlıkça değerlendirme kriterleri mevcut olmakla beraber liste dışı eşyalara genellikle izin verilmemektedir. İzin süreci ise listedeki eşyalara göre daha uzun sürmektedir.

Geçici İthalatı Yapılmış Eşyanın Kati İthalata Dönüştürülmesi

Geçici ithalatı yapılmış eşya kati ithalata dönüştürülmek istenildiğinde yeni ve kullanılmamış ise talepler gümrük idarelerince sonuçlandırılmaktadır.

Kesin ithalatı yapılmak istenildiği tarihte kullanılmış ve yenileştirilmiş ancak geçici ithalatı esnasında kullanılmamış ve yeni ise ayrıca izin alınmasına gerek yoktur.

Ancak eşyanın geçici ithalatı esnasında kullanılmış ve yenileştirilmiş olması durumunda yukarıdaki esaslar doğrultusunda gerekli izinlerin alınması gerekmektedir.

Eski, Yatık Eşya İthalatı

Örnek olarak antrepoda 2 yıl beklemiş kullanılmamış bir makine eski veya yatık eşya mıdır? sorunun cevabı eşyanın beklerken dayanıklılığını kaybedip kaybetmediği, fiziki şartlar sebebiyle hasar alıp artık kusurlu bir eşyaya dönüşüp dönüşmediğine göre değişmektedir.

Makine beklerken zarar gördüyse ve artık kusurlu bir eşya haline dönüşmüş ise 2022/9 sayılı tebliğ kapsamında işlem görmelidir.

Son olarak yukarıda belirtilen kurallar manzumesinde bir tür esneme gibi görünen bir düzenlemeden bahsetmek yerinde olacaktır. 2012/35 saylı Genelgede motorlu taşıtların ithalatında eski eşya olarak nitelendirilen durumlar ve gerekli şartlar belirtilmiştir. 87.01; 87.02; 87.03; 87.04; 87.05 ve 87.11 gümrük tarife pozisyonlarında yer alan motorlu taşıtlar yılın son 4 ayında üretilmişse sonraki yılın ilk 4 ayında ithali, İthalat Rejimi Kararı’nın 2 ve 7’nci maddeleri uyarınca uygun görülmektedir.