Dr. Arif AYLUÇTARHAN, Maliye Bakanlığı Vergi Müfettişi
Sezai KAYA, Gümrük Müşaviri, Gümrük ve Ticaret Eski Müfettişi
11.09.2018

Son dönemde ortaya çıkan kur hareketlerinden dolayı değerleme ve muhasebe kayıtlarına ilişkin olarak önemli bir nokta öne çıkmaktadır: İthal edilen mallara ilişkin olarak ortaya çıkan kur farklarının stok maliyetlerine dahil edilip edilmeyeceği, edilecekse ne ölçüde edileceği hususu. 

213 sayılı Vergi Usul Kanunu (VUK) 262, 274. ve 275. maddeleri gereği emtia ve imal olunan emtia (mallar) maliyet bedeli ile değerlenmektedir. Maliyet bedeli VUK’un 262. maddesinde "Maliyet bedeli, iktisadi bir kıymetin iktisap edilmesi veyahut değerinin artırılması münasebetiyle yapılan ödemelerle bunlara müteferri bilumum giderlerin toplamını ifade eder" şeklinde tanımlanmıştır.

Soru: Kur farkları da bu maliyet bedeline dahil edilecek midir ? Edilecekse hangi tarihe kadar ki farklar dikkate alınacaktır ?

238 no.lu VUK Genel Tebliğ açıklamaları özet olarak aşağıdaki gibidir.

Emtianın satın alınıp işletme stoklarına girdiği tarihe kadar oluşan kur farklarının maliyete intikal ettirilmesi zorunludur. Stokta kalan emtia ile ilgili olarak daha sonra ortaya çıkacak kur farklarının ise, ilgili bulundukları yıllarda gider yazılması veya maliyete intikal ettirilmesi mümkün bulunmaktadır.

Basit bir örnek şu şekilde ifade edilebilir. Çin’den aydınlatma cihazları için 01.07.2018 tarihinde sipariş verilmiş o tarihte 1$ =5 TL kurundan vadeli ödeme şekli ile anlaşma sağlanmış ve mal yola çıkmıştır. Bu durumda 100.000 $ mal stoklara girdiği tarihe kadar oluşan kur farkı ile birlikte dikkate alınacaktır.  Örneğin mal 01.09.2018 tarihi itibari ile stoklara girmişse ve kur o tarihte 1$ =7 TL ise arada oluşan kur farkı 2TL * 100.000=200.000TL stok maliyetine dahil edilecektir.

Örnek muhasebe kayıtları şu şekilde olabilir.

------------------------------------------------- 01.07.2018 ------------------------------------------

156 YOLDAKİ MALLAR                                       500.000

(KDV ihmal edilmiştir)

                        320 SATICILAR                                                                  500.000

------------------------------------------------- 01.09.2018 ------------------------------------------

153 TİCARİ MALLAR                                            700.000

                       156 YOLDAKİ MALLAR                                                           500.000

                       320 SATICILAR                                                                     200.000

------------------------------------------------- ... /.. /..------------------------------------------

Örnek ve kayıtlardan da anlaşılacağı üzere burada esas nokta bu tarihler arasında doğrudan kar ve zarar ile ilişkilendirme söz konusu değildir. Diğer bir ifade ile Kambiyo Zararı hesabı çalıştırılmaz.