Sezai KAYA, Gümrük Müşaviri, Gümrük ve Ticaret Eski Müfettişi

YYS ve/veya OKS kapsamında;

  • Eksik beyan
  • Kısmi teminat
  • Götürü teminat
  • Onaylanmış ihracatçı yetkisi
  • Yerinde gümrükleme
  • Beyanın kontrol türüne ilişkin kolaylaştırmalar

Şeklinde haklar veya kolaylıklar bulunmaktadır. Bu hak ve kolaylaştırmalar YYS ve OKS şeklinde karşılaştırılarak aşağıda ele alınmıştır.

1) EKSİK BEYAN

YYS : Orijinal fatura, ATR, menşe belgesi, navlun makbuzu, işlenmiş tarım ürünü analiz raporunun asılları olmaksızın eşya ithal edebilme hakkı verir.

OKS : Orijinal fatura, ATR, menşe belgesi, navlun makbuzu, işlenmiş tarım ürünü analiz raporunun asılları olmaksızın eşya ithal edebilme hakkı verir.

YORUM: Her iki belgede de bu hak vardır.

2) KISMİ TEMİNAT

YYS : Gümrük antrepo, gümrük kontrolü altında işleme ve geçici ithalat rejimlerine tabi tutulan eşya için teminat alınması öngörülen durumlarda, sertifika sahibi kişilerden, talep etmeleri halinde, ithalat vergilerinin yüzde onu oranında teminat alınır.

Dahilde işlemede bu oran %1’dir.

OKS : Gümrük antrepo, gümrük kontrolü altında işleme ve geçici ithalat rejimlerine tabi tutulan eşya için teminat alınması öngörülen durumlarda, sertifika sahibi kişilerden, talep etmeleri halinde, ithalat vergilerinin yüzde onu oranında teminat alınır

Dahilde işleme rejiminde bu oran;

– Belge/izin müracaat tarihinden önceki iki takvim yılı içerisinde herhangi bir yıl asgari 25 (yirmibeş) milyon ABD Doları tutarında ihracat yapan onaylanmış kişi statü belgesi sahibi imalatçı firmaların dahilde işleme izin belgesi/dahilde işleme izni kapsamında yapacakları ithalatta, iki yıl süresince bu ithalattan doğan verginin %1’i,

– Belge/izin müracaat tarihinden önceki iki takvim yılı içerisinde herhangi bir yıl 5 (beş) milyon ABD Doları tutarı (bu tutar dahil) ile 25 (yirmibeş) milyon ABD Doları tutarı arasında ihracat yapan onaylanmış kişi statü belgesi sahibi imalatçı firmaların dahilde işleme izin belgesi/dahilde işleme izni kapsamında yapacakları ithalatta, iki yıl süresince bu ithalattan doğan verginin %5’i,

– Onaylanmış kişi statü belgesi sahibi firmaların dahilde işleme izin belgesi/dahilde işleme izni kapsamında yapacakları ithalatta, bu ithalattan doğan verginin %10’u

Şeklinde uygulanır.

YORUM: Her iki belgede de indirimli teminat oranı gümrük antrepo, gümrük kontrolü altında işleme ve geçici ithalat rejimlerinde %10’dur. Ancak YYS sahibi firmalar dahilde işleme rejiminde %1 oranında indirimli teminat verme hakkına sahipken OKS sahibi firmalarda ihracat büyüklüğüne göre değişen oranlar olabileceği gibi, ihracat büyüklüğüne bağlı olmaksızın %10 oranında indirimli teminat da verebilmektedirler.

3) GÖTÜRÜ TEMİNAT

YYS : Götürü teminat uygulaması, eşyanın gümrük vergilerinin teminata bağlanmasını gerektiren bir gümrükçe onaylanmış işlem veya kullanıma tabi tutulduğu durumlarda, bu uygulamadan yararlanacak kişi için belirlenmiş tutardaki teminatın, her işlem için ayrı ayrı teminat verilmeksizin, teminata bağlanması gereken tutardan bağımsız olarak ve herhangi bir düşüm yapılmaksızın bir yıl süreyle kullanılabilmesini ifade eder.

OKS : Götürü teminat uygulaması, eşyanın gümrük vergileri ve sair vergilerinin teminata bağlanmasını gerektiren bir gümrükçe onaylanmış işlem veya kullanıma tabi tutulduğu durumlarda, bu uygulamadan yararlanacak kişi için belirlenmiş tutardaki teminatın, her işlem için ayrı ayrı teminat verilmeksizin, teminata bağlanması gereken tutardan bağımsız olarak ve herhangi bir düşüm yapılmaksızın bir yıl süreyle kullanılabilmesini ifade eder.

YORUM: Her iki belgede de aynı hak vardır.

4) ONAYLANMIŞ İHRACATÇI YETKİSİ

YYS : Bu yetki kapsamında

a) A.TR Dolaşım Belgelerini Bakanlıkça yetki verilen kişi ve kuruluş tarafından düzenleme ve vize işlemi için gümrük idarelerine ibraz etme zorunluluğu olmaksızın düzenleyebilme izni,

b) Serbest Ticaret Anlaşması yapılan ülke veya ülke gruplarıyla tercihli ticarette, Türkiye ile Avrupa Birliği arasında tarım ürünlerinin tercihli ticaretinde ve ülkemiz tarafından tek taraflı olarak tanınan Genelleştirilmiş Tercihler Sistemi rejimi kapsamında gerçekleştirilen tercihli ticarette eşyanın kıymetine bakılmaksızın eşya ve ülke/ülke grubu bazında fatura beyanı veya EUR.MED fatura beyanı düzenleyebilme izni,

c) İhracatta yerinde gümrükleme izni

Şeklinde kolaylıklar bulunmaktadır.

OKS : Onaylanmış ihracatçı yetkisi, A.TR dolaşım belgesinin Bakanlıkça yetki verilen kişi ve kuruluş tarafından onaylanma ve vize işlemi için gümrük idarelerine ibraz edilme zorunluluğu olmadan düzenlenebilmesini ifade eder.

YORUM: Her iki belgede de A.TR Dolaşım Belgeleri düzenleme yetkisi vardır. Ancak YYS sahibi firmalarda fatura beyanı veya EUR MED fatura beyanı düzenleme yetkisi varken OKS sahibi firmalarda bu yetki bulunmamaktadır.

Öte yandan OKS sahibi firmalarda ihracatta yerinde gümrükleme izni bulunmamaktadır.

5) İTHALATTA YERİNDE GÜMRÜKLEME

YYS : Yetkilendirilmiş yükümlü sertifikası sahibi kişilere, eşyayı ithalat gümrük müdürlüğüne sunmaksızın ithal işlemlerini kendi tesislerinde gerçekleştirmek üzere izin verilmesidir.

OKS : İthalatta yerinde gümrükleme hakkı OKS sahibi firmalarda bulunmamaktadır

YORUM: İthalatta yerinde gümrükleme izni sadece YYS sahibi firmalara tanınmış bir haktır ancak YYS alınması esnasında bu hakkın talep edilmiş olması ve ilave şartların sağlanmış olması gerekir.

6) BEYANIN KONTROL TÜRÜNE İLİŞKİN KOLAYLAŞTIRMALAR

YYS : Yetkilendirilmiş yükümlü statüsü sahibi kişilere

  • Yeşil hat uygulaması
  • Beyannamelerin belge kontrolüne tabi tutulması halinde, kontrollerin öncelikle yapılması.
  • Beyanname kapsamı eşyanın muayeneye tabi tutulması halinde, muayenenin öncelikle yapılması.

Hakları verilir.

OKS : Mavi hat; onaylanmış kişi statüsüne sahip kişilerce sadece ihracat beyannamelerinde yararlanılan, eşyanın çıkış işlemlerinin tamamlanmasından önce belge kontrolüne veya muayeneye tabi tutulmadığı hattır. Mavi hatta işlem gören eşyaya ilişkin beyanın kontrolü eşyanın çıkış işlemlerinin tamamlanmasından sonra yapılır.

YORUM: YYS sahibi firmalarda yeşil hat uygulaması hem ithalat hem ihracatta varken, OKS sahibi firmalarda mavi hat uygulaması sadece ihracatta söz konusudur. Keza, YYS sahibi firmaların kontrollerinin ve muayenenin öncelikli yapılması hakkı varken OKS sahibi firmaların böyle bir hakkı bulunmamaktadır.

Burada özellikle yeşil hat uygulaması eşyanın gümrük idaresince kontrol edilmemesi anlamını taşımaktadır. Limanların yoğunluğu, muayene ve kontrol esnasında kaybedilen zaman, x-ray maliyetleri, laboratuvar süreci, mesai ve yolluk ödemeleri gibi zaman kaybettirici veya maliyet arttırıcı unsurların ortadan kalkması veya azalması şirketler açısından oldukça önemlidir.

Özellikle, yeşil hat uygulaması sayesinde gümrükte eşyanın bekleme sürelerinin azalmasının ve sayede stoksuz çalışma (just in time) imkanının doğmasının sonucunda finansman maliyetlerinde ciddi oranlarda azalma söz konusu olacaktır.

Dolayısıyla YYS sahibi firmaların OKS sahibi firmalardan en önemli avantajının yeşil hat uygulaması olduğu ifade edilebilir.

7) BEYANNAMEYE EKLENMESİ GEREKEN BELGELERE İLİŞKİN KOLAYLAŞTIRMALAR

YYS: Gümrük Yönetmeliği’nin 114/3. maddesine göre, yeşil hattan yararlanma hakkı bulunan YYS sahibi kişiler adına tescil edilen gümrük beyannamelerinin 44 no’lu kutusuna mezkûr Yönetmeliğin 114/1 maddesinde belirtilen beyannameye eklenmesi zorunlu belgeler (fatura, menşe belgesi, ticaret politikasına ilişkin belgeler vs) kaydedilir ve bu belgeler beyannameye eklenmez.

OKS: Gümrük Yönetmeliği’nin 114/3. maddesine göre mavi hattan yararlanma hakkı bulunan OKS sahibi kişiler adına tescil edilen ihracat beyannamelerinin 44 no’lu kutusuna mezkûr Yönetmeliğin 114/1 maddesinde belirtilen beyannameye eklenmesi zorunlu belgeler (fatura, menşe belgesi, A.TR vs) kaydedilir ve bu belgeler beyannameye eklenmez.

YORUM: Beyannameye eklenmesi zorunlu belgelerin eklenmemesi hakkı YYS yeşil hat uygulamasında hem ithalat hem de ihracatta var iken OKS mavi hat uygulamasında sadece ihracatta söz konusudur.

8) EŞYANIN TESLİMİNDEKİ KOLAYLAŞTIRMALAR

YYS: Gümrük Yönetmeliği’nin 130. Maddesine göre eşya, boşaltma yerinde konşimentoda teslim edileceği gösterilen ve bir nüshasını taşıyan kimseye ve eğer konşimento emre muharrer ise ciro ile devralmış şahsa teslim olunur. Ancak, konşimentosu ibraz edilemeyen petrol ve türevleri, eşyanın taşıyıcısı veya temsilcisi tarafından eşyanın alıcısı olarak gösterilen YYS sahiplerine teslim edilebilir. Bunun için, konşimentonun en geç doksan gün içinde ibraz edileceğine dair verecekleri taahhütname verilmek zorundadır.

OKS: Konşimento ibraz edilmeksizin petrol ve türevleri cinsi eşyaların teslim edilmesi imkânı OKS sahipleri için de vardır.

YORUM: Petrol ve türevleri ithal eden firmalar için sağlanan bu kolaylık her iki belge türünde de vardır.

9) EMSAL TAHLİL KOLAYLIKLARI

YYS: 39.01 ila 39.15 tarife pozisyonlarında yer alan ve dökme gelen eşyaların ithalinde emsal tahlil kullanılamamaktadır. Ancak Gümrük Yönetmeliği’nin 196/2-c maddesine göre YYS sahibi olanlar tarafından bahse konu eşyalar için emsal tahlil raporu kullanılabilmektedir. Bunun için eşyanın ithalinde süreklilik bulunmalı, göndericisi, alıcısı ve menşei aynı olmalı, özelliklerini belirleyici belgelerde ve bu belgeler ile eşya üzerinde bulunan ayırt edici ibarelerde farklılık bulunmamalı ve tahlil raporu beyanname tescil tarihi itibarıyla en fazla altı ay öncesine dayanmalıdır.  

OKS: 39.01 ila 39.15 tarife pozisyonlarında yer alan ve dökme gelen eşyaların ithalinde OKS sahibi kişiler de emsal tahlil kullanabilmektedir.

YORUM: 39.01 ila 39.15 tarife pozisyonlarında yer alan ve dökme gelen eşyaların ithalinde emsal tahlil kullanabilme imkanı YYS ve OKS sahibi firmalara büyük avantaj sağlamaktadır. Bu eşyaların gemiyle geldiği ve olası demuraj giderlerinin yüksekliği dikkate alındığında ne derece önemli bir kolaylık olduğu anlaşılmaktadır.

10) TAHLİL SONUCUNUN BEKLENMEMESİ KOLAYLIĞI

YYS: Gümrük Yönetmeliği’nin 196/1. maddesine göreTürk Gümrük Tarife Cetvelinin 27 (27.01 ila 27.05, 2709.00.90 ve 27.16 hariç), 28, 29 uncu fasılları ve 32.08, 34.03 ve 38.11 tarife pozisyonu ile 39.01 ile başlayarak 39.15 dâhil olmak üzere bu tarife pozisyonlarında yer alan eşyanın dökme olarak gelmesi halinde laboratuvar tahlili yapılır.

Mezkûr Yönetmeliğin 196/6. maddesine göre ise, bu eşyaların yükümlüsünün YYS sahibi olması halinde, tahlil sonuçları alınmadan eşya teslim edilmektedir. Tahlil sonucunun beyana aykırı çıkması halinde, sistem üzerinde beyannameye meşruhat düşülür ve vergilerin yeniden hesaplanmasını gerektirir bir durum olması halinde tahakkuku yeni duruma göre yapılır.

OKS: Aynı kolaylık OKS sahibi firmalar için de söz konusudur.

YORUM: Bu eşyaların gemiyle geldiği ve olası demuraj giderlerinin yüksekliği dikkate alındığında ne derece önemli bir kolaylık olduğu anlaşılmaktadır.

11)  AYNİYET TESPİTİNE İLİŞKİN KOLAYLIKLAR

YYS: 2017/22 sayılı Genelgeye göre, YYS sahibi kişiler adına 2153, 2353, 3153, 3158, 4053, 4058, 4253, 4258, 5300, 5321, 5323, 5341, 5351, 5352, 5371, 5391, 5800, 7153, 7158,  rejim kodları kapsamında tescil edilen beyannameler kapsamı olup Genelge eki listelerde yer alan GTİP'lerden beyan edilen; eşyanın taşınmasına veya ambalajlanmasına mahsus eşya, palet, uçak, uçak motorları, uçak motorlarının aksam ve parçaları, fiziki kontrolü gerektirir özel durumlar hariç olmak üzere, sadece ayniyet tespiti gerekçesiyle kırmızı hatta yönlendirilmemektedir.

Genelgeye göre YYS sahibi yükümlüler tarafından, 2300, 2340, 2342, 6123, 6323, 6771 , 7123 rejim kodları kapsamında, Genelge eki listelerde yer alan GTİP'lerden beyan edilen; eşyanın taşınmasına veya ambalajlanmasına mahsus eşya, palet, uçak, uçak motorları, uçak motorlarının aksam ve parçaları ile 2100, 2123, 2172, 2191, 6121, 6321, 7121, 7123 rejim kodları kapsamında, Genelge eki 2 sayılı listede yer alan GTİP'lerden beyan edilen eşya, fiziki kontrolü gerektirir özel durumlar hariç olmak üzere, sadece ayniyet tespiti gerekçesiyle kırmızı hatta yönlendirilmemektedir.

Öte yandan, 2017/17 sayılı Genelgeye göre YYS sahibi kişilerin dahilde işleme izni kapsamında yapacağı ihracatta ayniyet tespitine ilişkin uygulamalardan istisnadırlar.

OKS: Aynı kolaylık Onaylanmış Kişi Statüsüne İlişkin Gümrük Genel Tebliği'nin (Seri No:1) 42/A maddesinin birinci fıkrasında belirtilen koşulları taşıyan OKS sahibi firmalar için de söz konusudur.

YORUM: Bir eşyanın ayniyet tespitinin yapıldığı ve bunun için kırmızı hatta yönlendirildiği durumlarda yaşanacak zaman kaybı ve artan maliyetler dikkate alındığında her iki belgede de bulunan bu kolaylık oldukça önemlidir.

12) GÜMRÜK MÜŞAVİRLİĞİ HİZMET BEDELLERİNDE İNDİRİM


YYS:30/12/2015 tarihli ve 29578 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Gümrük Müşavirliği ve Yetkilendirilmiş Gümrük Müşavirliği Asgari Ücret Tarifesine İlişkin Tebliğin 5. Maddesine göre;

- Yetkilendirilmiş Yükümlü Sertifikası sahibi firmaların ihracat işlemleri için Gümrük Müşavirliği Asgari Ücret Tarifesindeki ücretlerde %25 oranında indirim uygulanabilir

- Aynı gümrük müşavirliği şirketinden hizmet alınması şartıyla beyanname sayısı göz önünde bulundurularak Asgari Ücret Tarifesinde aşağıda yer alan indirim oranları uygulanabilir:

1) Bir takvim yılında ihracat işlemleri için beyanname sayısı 1.000'i aştığında bundan sonraki beyannameler için %35 oranında; beyanname sayısı 2.500’ü aştığında bundan sonraki beyannameler için %50 oranında indirim uygulanabilir.

2) Bir takvim yılında ithalat işlemleri için beyanname sayısı 1.000'i aştığında bundan sonraki beyannamelerde Asgari Ücret Tarifesindeki ücretlerde %25 oranında; 2.500’ü aştığında bundan sonraki beyannameler için %35 oranında indirim uygulanabilir.

OKS: Aynı indirimler OKS sahibi firmalar için de uygulanmaktadır.

YORUM: Yıl içerisinde binlerce beyannamesi olan firmalar için gümrük müşavirliği asgari ücret tarifesinde yapılan bahse konu indirimler YYS sahibi firmalara ciddi maliyet avantajı sağlayabilecektir.